uit Duitsland. Aan het einde van de
19de eeuw komen we ook twee dames
tegen. Wat verder opvalt is dat het
beroep wordt uitgeoefend door men
sen van zowel de protestantse, katho
lieke als de joodse religie: het op de
vrije zondag als fotograaf werken was
dus geen probleem.
De kwaliteit van het geleverde werk
is over het algemeen redelijk. De
fotografen zelf maken via hun adver
tenties in dagbladen reclame dat zij
oude foto's weer als nieuw kunnen
afleveren. Waar vroeger een portret
schilderij slechts voor enkelen was
weggelegd, maakte de fotografie het
mogelijk dat het maken van een por
tret voor meer mensen (financieel)
mogelijk werd. Zo zien we dat op de
kermis in de eerste jaren regelmatig
een rondreizende fotograaf aanwezig
was en ook de gevestigde fotografen
maakten reclame dat zij tijdens de
kermis open waren. De fotografen
met een atelier hier waren echter ook
zeer mobiel, verhuizen naar andere
plaatsen was schering en inslag.
Aan de hand van de gevonden gege
vens, vooral uit advertenties in de
dag- en weekbladen en met de gege
vens uit het boek van Wachlin4 heb
ik kleine biografieën samengesteld
van de periode dat de fotografen
werkzaam waren in de Helder en
Nieuwediep. De afdeling Den Helder
van de NGV heeft waar nodig de
genealogische gegevens gecorrigeerd
en aangevuld5.
NB: In de tekst staat HC voor alle
week- en dagbladen verschenen in
Den Helder. Het betreft hier:
-Weekblad van Den Helder en het
Nieuwe Diep 1843-1858
-Heldersche en Nieuwedieper Cou
rant 1858-1893
-De Nieuwe Courant van Den Helder
1861-1865
-Heldersche Courant 1866-1955
-Vliegend Blaadje 1874-1914
SC staat voor de Schager Courant
1857-1870.
Daguerrotypie
Dit staat voor een procedé dat was
ontwikkeld door de heer Daguerre.
Veel fotografen maakten hier in de
beginperiode gebruik van en reclame
voor. De techniek is als volgt. Een ver
zilverde koperen plaat werd gereinigd,
gepolijst en lichtgevoelig gemaakt door
chemische reactie met jodium- en
broomdampen. De plaat werd daarna
in de camera geplaatst en belicht. Het
beeld werd ontwikkeld door reactie
met kwikdamp. Het kwik hechtte zich
alleen aan de zilverdeeltjes waarop
licht had ingewerkt en vormde zo het
beeld. Doordat er geen negatief aan te
pas komt waarvan afdrukken gemaakt
kunnen worden, zijn daguerreotypieën
unicaten. Daguerreotypieën werden,
net als ambrotypieën, in een cassette of
lijstje geplaatst.6
De Biografieën
Bij de biografieën is zoveel
mogelijk een chronolo
gische volgorde aange
houden. Achter de naam
van de fotograaf staat het
nummer waaronder hij
vermeld is in het boek van
Wachlin. De dikgedrukte
jaartallen zijn de jaren
waarin men actief was in
Den Helder.
De indeling is ruwweg in
twee categorieën: Rond
reizende fotografen en
'zelfstandige' fotografen
die aantoonbaar een
vestiging in Den Helder
hadden. Daarbij valt
op dat ateliers vaak van
elkaar werden overgeno
men, al dan niet na eerst
te hebben samengewerkt.
De biografieën bevatten
in principe de gevonden
gegevens uit de Helderse
periode van de fotografen.
Voor gegevens over hun
loopbaan elders verwijs ik
naar het boek van Wachlin.
Bij de biografie is, indien er
foto's gevonden zijn, één carte de visite
geplaatst, dan wel een door de betrok
kene geplaatste advertentie. De kwaliteit
van foto's laat soms te wensen over, of
de foto's zijn vroeger ingeplakt geweest,
of de technische uitvoering van de foto
graaf was slecht. De foto's van N.J. Rinner
zijn bijvoorbeeld van matige kwaliteit.
De rondreizende fotografen
In de Schager Courant van 29-1
1864 vond ik een beslissing van de
Minister van Financiën dat "photo-
graphisten" wanneer zij buiten hun
woongemeente kermissen of markten
bezochten, geen afzonderlijk patent
als 'kramers' hoefden te bezitten.
Deze beslissing zal het uitoefenen van
hun beroep vergemakkelijkt hebben.
Overzicht van fotografen die op
de jaarmarkt/kermis aanwezig
waren
oppervlak el
x el
benaming
beroep
pacht
in fl.
kermis 1858
J. Pieterman
18
potretteur
4
Sax en Crebel
18
potretteur
4
Loewk Sax
18
potretteur
4
kermis 1859
D. Huisman
16
potegraphie
4
A. van der Noot
16
potegraphie
4
H. Meijer
16
potegraphie
4
kermis 1860
A.J. Kiek
10
potegraphie
4
A. van der Noot
16
potegraphie
4
D. Huisman
16
potegraphie
4
Jb. Meijer
16
potegraphie
4
B. Sarée
18
potegraphie
4
kermis 1861
A. Blaauw
10
potegraphie
2
A.J. Kiek
24
potegraphie
4
W.J. Fransen
10
potegraphie
2
kermis 1862
J. van der Noot
18
photegraphie
4
C. Meijer
16
photographist
3
Blauw
16
photographist
3
P. Siewers
16
photographist
3
M. Kiek
16
photographist
3
J.M. Kosman
10
photographist
2
23
