met zijn Vijfsprong is toen door ver
kaveling ontstaan. Henk Schoorl heeft
deze verkaveling verder uitgewerkt en
de positie van Huisduinen inzichtelijk
gemaakt in zijn magistrale werk: 'Zes
honderd jaar water en land'5
In het archief van Jan T. Bremer
kwam de auteur een kaartje van Henk
Schoorl tegen. Hij heeft deze kaart
gerestaureerd. De a&eelding geeft een
inzicht waar het Gaatje en het Gadt
lagen. Nadat Le Maire in 1599 - 1600
het zwin had laten sluiten door een
afsluitdijk verzandde en groeide het
gebied dicht. De naam ''t Gadt' en
'het Gaatje' werden in de loop van de
tijd samengevoegd tot 'Het Gaatje'.
Het water van het 'Het Gaatje' en 'Het
Gadt' werden na afsluiting afgevoerd
door een sloot. Deze Harmsloot heeft
nog ruim anderhalve eeuw zijn water
geloosd op een zwin dat op zijn beurt
het water in het Nieuwediep kwijt
raakte. Een gedeelte van dat zwin werd
later de plek waar het kanaal tussen de
Steengracht en de Fabrieksgracht lag.
De gebroeders Janssen begrepen rond
1850 heel goed dat je daar niet kon
bouwen. De latere vervuiling van
de Visbuurt door onder andere de
gasfabriek volgde de ondergrondse
waterstromen van dit zwin en de ver
zakkende kademuur aan de Buiten
haven was het gevolg van een gebrek
aan historische kennis bij de bouwers
omtrent de loop van datzelfde zwin.
De Harmsloot werd in de loop van de
tijd steeds korter en eindigde tenslotte
bij de boerderij 'Vrede en Vrijheid' in
1830 aan de Strooweg.
Het Gaatje is rond 1992 nog enige
tijd op het strand zichtbaar geweest.
Op strand kwam een dikke laag veen
bloot te liggen. Latere zandsuppleties
hebben dat veen weer bedekt.6
Noten
1 Documentnummer a10.02663
in de Formalisatie ontbrekende
brondocumenten BAG
2 Zeshonderd jaar water en land. H.
Schoorl, 1972
3 Oude kaarten en de geschiedenis
van het voormalige eiland
Huisduinen, J. Westenberg, 1961
4 J. T. Bremer, o.a. blz. 28 en 35
5 H. Schoorl, 1972. Blz. 94 en verder
6 A. J. van Bennekom: Het ontstaan
van de Grafelijkheidsduinen.
Levend Verleden: 1 september
1993 blz. 15 e.v. In dit artikel
staat een zeer fraaie kaart van de
Grafelijkheidsduinen van de hand
van H. Hobbelink.
Na een paar honderd jaar
is het veen van 'Het Gaatje'
weer even zichtbaar op
het strand. Zandsuppleties
zullen het veen weer
bedekken.
De kaart van het eiland Huisduinen met
Ooghduinen (1600) geprojecteerd over de
kaart van Den Helder (1970). 1- 't Gaatje;
2- Het Gadt met nu Nieuw Den Helder;
3- Zwin dat het water van de Harmsloot
afvoerde en enige tijd de plek was waar
het kanaal tussen de Steengracht en de
Fabrieksgracht lag.
18
r5 VLIEGKAMP
„DE K00Y2
