Twee jaar voor de stichting van het
'Leger des Heils' in Engeland bleek
hier de vereniging 'Ontwaakt bij
Tijds' opgericht. Opvallend bij de
gevonden vermelding was dat de ver
eniging gevestigd was in Nieuwediep,
maar dat volgens de toenmalige bij
behorende lijst 'Nieuwediep' gelegen
was in Drenthe! Dat laatste is ook
waar, maar dat 'Ontwaakt bij Tijds',
deze maand precies 140 jaar geleden,
in Drenthe gesticht zou zijn, dat kon
natuurlijk niet waar zijn. Zo bleek
dezelfde plaatsnaam heel lang tot
foute informatie te leiden. Het heeft
ook vele jaren geduurd, maar het is
uiteindelijk gelukt om, met dank aan
het Huygens Instituut voor Neder
landse Geschiedenis, de vereniging
daar geplaatst te krijgen waar het
Nieuwediep van 'Ontwaakt bij Tijds'
in de 19e eeuw thuishoorde, hier bij
ons in de kop van Holland.
In die eeuw bestond ook de vereni
ging 'Liefdadigheid naar Vermogen'
de opdrachtgever voor het toenmalige
tehuis van ouden van dagen in de Jan in
'tVeltstraat. De drie verenigingen laten
samen zien dat ervan oudsher veel aan
steun werd gedaan. Het werd gedaan,
maar het was blijkbaar ook hard nodig.
In dit Helderse rijtje hoort natuurlijk
de naam van bakker Cornelis Breet
(1835 - 1916) genoemd te worden. De
evangelist uit Nieuwstad. De naamgever
van de Bakkerbreetstraat. De stichter
van het unieke kerkje in de Vijzelstraat
dat in 1879 door de Nieuwediepers is
gebouwd en dat in de jaren tachtig van
de vorige eeuw door de Visbuurters
volledig is vernieuwd. En vorig jaar
wederom door de huidige bewoners
van de Visbuurt grondig is opgeknapt.
Ondanks dat blijft het vermoedelijk een
kerkje dat 'eeuwig' zal moeten worstelen
om te blijven bestaan. Den Helder geen
historische plaatsen? Misschien wel te
veel om op te noemen, als je maar durft
te verdwalen.
Op 1 november 1876, dit jaar dus
ook 140 jaar geleden, werd door
koning Willem III het Noordzeeka
naal geopend. Die opening betekende
feitelijk het einde van de toenmalige
groei en rijkdom in Nieuwediep. Er
ontstond hier steeds meer armoede
en noodzaak om hulp te geven. 'Ont
waakt bij Tijds' werd in het begin van
dat jaar opgericht. De grote motor
bij die vereniging was haar president
A.G.J. de Vries.
Abraham Gerhard Jan de Vries
(1830 Den Haag - 1895 Den Helder)
trouwde op 29 april 1858 in Den Hel
der met Maria Kroonstuiver (1840
Den Helder - 1896 Den Helder).
Na het overlijden van Jan de Vries
stond het volgende in 't Vliegend
Blaadje.
Een man ontviel aan deze gemeente,
van wiens verscheiden, om bijzon-
dere redenen, melding gemaakt dient
te worden. Al behoorde hij niet tot
de gewone autoriteiten of beamten,
die door hunne betrekking met eere
genoemd worden, toch was het eigen
aardig optreden van den heer A.G.J.
de Vries in onze gemeente een kenmer
kende bijzonderheid. Allereerst leerden
we hem kennen als brievenbesteller
aan het postkantoor alhier, in welke
functie hij geplaatst werd toen hij de
Marine eervol had verlaten. Hij nam
opnieuw dienst ter zee en wel bij de
toen pas gevestigde Maatschappij
'Nederland' aan boord van de mailboot
'Willem III'. Zoals bekend is, stoomde
dit prachtige schip in 1871 het Nieu-
wediep uit en verbrandde twee dagen
daarna op zee. Bij deze ramp heeft de
Vries zich bijzonder onderscheiden;
aan zijn krachtig optreden gedurende
de paniek aan boord, was 't gedeeltelijk
te danken, dat geen menschenlevens
verloren gingen. Het varen zeide hij
daarna vaarwel en vestigde zich voor
goed alhier.
In het jaar 1872, toen in ons land
algemeen het 300 jarig feest van ons
volksbestaan werd herdacht en ook
in onze gemeente op 1 en 2 april feest
werd gevierd, nam hij aan den groten
allegorische optocht, toen gehouden,
deel aan het hoofd van een corporatie,
bestaande uit kolenwerkers, toetuigers,
haringtrekkers, houtvlotters en ballas-
ters, gekleed in een costuum van water
geuzen, tezamen 230 man. Uit deze
aanvankelijke samenvoeging vormde
de Vries een blijvende vereniging en
wel onder de vreemd klinkenden naam
'Ontwaakt bij Tijds'. De vereniging,
Koninklijk goedgekeurd, en thans nog
bestaande, had ten doel, den werkman
bij ongeluk en ziekten te ondersteunen;
zij bloeide weldra en werkte onder
zijn bestuur nuttig. Hij wist door zijn
gezaghebbend optreden onder den
vaak ruwe mannen een orde te vesti
gen, waarvoor men respect kon hebben
en waardoor de bloei van de vereniging
zeer werd bevorderd.
Jan de Vries, zoals hij gewoonlijk
familiair genoemd werd, was een
26
De Maranathakerk krijgt een nieuw dak.
