Kaart van Leendert den Berger 1743-1802. De kustontwikkeling vanaf 1571 tot 1578. De rode lijnen geven de verschoven
zeedijken weer. Onderste deel getekend door Adrianus Antony 1571. Voor de aardigheid is bijgetekend de 'tegenwoordige Helderse
Kerk'. Die staat daar dus tijdens het leven van Leendert (collectie Rijkswaterstaat).
met een verwijzing naar elders. Vanuit
de aloude Kerkbuurt in Huisdui
nen zagen ze dus een andere buurt
'elders' ontstaan. Heel plausibel, maar
het klinkt wat té afstandelijk om dat
helder in die betekenis dagelijks te
gebruiken. Het blijkt echter dat we
nog een klein maar belangrijk stapje
kunnen doen.
Op het internet vindt men ergens
onder dat 'elders' een veelzeggend
zinnetje: 'Ic en quam hier elders om
nyet'. Dat wordt vertaald met 'Ik
kwam hier voor niets anders'. Men
ziet hoe dat 'elders' gemakkelijk als
'anders' geïnterpreteerd kan worden.
Eigenlijk geen wonder.
Want in het handboek van Verdam
heeft zelfs dat 'el' al de betekenis van
anders. Een heel mooi voorbeeld is
de oude uitdrukking 'iegeric el' dat
gewoon 'ergens anders' betekende.
Mijn verklaring voor Den Helder
luidt dus 'de andere', of om terug
te komen op De Helderbuurt, De
andere buurt. Vanuit die aloude
Kerkbuurt een logisch begrip. En
om het nog wat stelliger te verdedi
gen: 'anders' is een bijwoord. Als je
dat bijvoeglijk wilt gebruiken wordt
het vanzelf 'andere'. Bovendien is er
nog een aardige vergelijking moge
lijk. Er is een andere Hollandse
plaats aan de luwe zijde van de dui-
nen waarin de term 'andere' aanwe
zig is. En dat is Aerdenhout (1639).
Vanuit de Haarlemmer Hout gezien
was er een 'aenderen' Hout. En dat
aenderen betekende 'andere' en werd
in de volksmond vereenvoudigd tot
'aerden'. Dat 'Hout' een echt opgaand
bos betekende is wellicht bekend. Ik
ben zeer nieuwsgierig naar afwijzend
commentaar dat echt hout snijdt. Ik
zou zeggen 'Kom er maar mee!'
Van quelders tot kwelders
Ik vind die Oost-Friezen letterlijk te
ver gezocht. Maar het was mij intus
sen ook nog niet erg duidelijk wat die
Hellers nou precies inhielden.
21
