>-^HI
i
s
■MM
Overgenomen uit 'Husidina'. Het noorden is onder. Gedeelte kaart van Lourens (Louris) Pieters 1577.
Het illustreert de hachelijke toestand van de westelijke zeewering. De nieuwe slaperdijk is nu zeedijk.
De Helderbuurt bevindt zich achter de duintjes. Rechts de kerk van Huisduinen en de meelmolen.
*TUAi*!
f iv_. - --r
term, met dank aan zijn vroegere
vriend Henk Schoorl, toch als dé
verklaring voor de naam Den Helder
genoteerd.
Het leek mij wat vergezocht om de
migratie van zo'n Noord-Duitse term
zomaar aan te nemen. Maar in elk
geval is deze zienswijze oorspronke
lijk.
Van Helder tot Elders
Omdat er naar mijn gevoel een betere
verklaring mogelijk moet zijn, heb ik
me daar enige tijd mee beziggehou
den. Mijn ingang tot de problematiek
wijkt nogal af van de gangbare. Tot
dusver probeert men in het algemeen
de plaatsnaam zó te fileren dat er
iets ontstaat dat met de aard van de
directe omgeving te maken heeft.
Bijvoorbeeld de ondergrond voor de
nieuwe vestiging. Of men blijkt bij
zonder geïnteresseerd in zo'n onder
deel als 'hel'.
Ik geef er de voorkeur aan om een
min of meer zuivere taalkundige
analyse te maken. Den Helder eindigt
op 'der'. We kennen meer plaatsen in
onze taal die daarop eindigen.
Ik noem er hier een paar: zolder,
kelder, polder, Den Dolder en Den
Dulder. Drie zakelijke namen en twee
plaatsnamen.
Waar komen die namen vandaan?
Zolder van solre, kelder van kelre,
polder van polre, Den Dolder van
dolre en Den Dulder uit Overijssel
van thulre.
Zo krijgen we mijns inziens van Hel
der de voorganger helre, naar analo
gie van de genoemde voorbeelden.
Betekent dat 'helre' iets? We kijken in
het Middelnederlandsch Handwoor
denboek van Verdam. Daar staat een
verwijzing van 'helre' naar 'elre'. En
wat lezen we bij dat 'elre'? Dat bete
kent 'elders' Het lijkt er nota bene nog
heel aardig op. Zo kunnen we dus de
Helderbuurt verklaren met de Buurt
Elders.
De hoofdzaak
Het grappige is dat 'helder' zelf ook
in het handwoordenboek van Ver
dam een plaats heeft gekregen en dat
men van daaruit verwezen wordt
naar 'elder' en vervolgens weer naar
elders. Heel toevallig en totaal onver
wacht, zag ik ineens dat 'helder' staan.
Daarom ook nog maar eens gekeken
in het zeer uitgebreide Woordenboek
der Nederlandsche Taal, het WNT. En
warempel, ook daarin vind je 'helder'
20
,5* jTtsaf-
