De schepper van Tuindorp: Simon Krijnen
Eerste bewoners, voornamelijk Amsterdammers, komen terecht in modderpoel
Wout Smit
Simon Krijnen verrijkte Den
Helder honderd jaar geleden
met een charmant woonproject:
Tuindorp. In zijn gedachten
moest het hier ideaal wonen
zijn: een knusse woning met veel
licht en lucht, een eigen tuintje,
in een groene oase en voor een
betaalbare huur.
'Het is een heel eind loopen om
bij het 'tuindorp'- in wording te
komen, zo schrijft de Heldersche
Courant op 8 mei 1915. 'Waar
het bebouwde deel van den Brak-
keveldweg ophoudt, slingert zich
de weg voorloopig nog door pol
derland. Inderdaad blijkt, dat hier
een werkelijk dorp in wording is,
want het terrein strekt zich, langs
de fortificaties, tot op aanzienlijken
afstand uit.'
De verslaggever is naar Tuindorp
getogen in verband met de eerste
steenlegging. Voorzitter C. Adriaanse
van de Vereniging voor Volkshuisves
ting 'Helder' vertelt bij die gelegen
heid dat het plan voor dit tuindorp
a&omstig is van de heer Krijnen, 'die
slechts opdracht kreeg een aantal
woningen te bouwen en met dit plan
voor den dag kwam'.
Alsof het een spontane opwelling
van Krijnen was. Maar de technisch
adviseur van de woningbouwvereni
ging volgt de ontwikkelingen op zijn
vakgebied nauwgezet. Tuinsteden,
ontstaan in Engeland, doen interna
tionaal opgang. Ze kenmerken zich
door lage eengezinswoningen met een
voor- en achtertuin en omringd door
groen.
Voor de Jutters van het oude Den
Helder ligt Tuindorp in 1915 echter
te afgelegen, zo ver in de polder en
gebouwd bij een stinkende vuilnis
belt, waar poep, vis- en slachtafval
Architect Simon Krijnen (1859-1940).
(Collectie Marinus Vermooten)
worden gestort. Bovendien schrikken
de huren van f. 2,40 tot f. 3,15 per
week hen af. Zij betalen niet meer
dan een tot twee gulden per week.
Het merendeel van de eerste Tuindor-
pers komt dan ook van buiten, met
name uit Amsterdam - 'wervianen'
die in verband met de sluiting van de
marinewerf in Amsterdam zijn over
geplaatst naar Den Helder. Daardoor
verwordt Tuindorp tot een Amster
damse enclave.
Op 23 oktober 1915 schrijft de Hel
dersche Courant: 'De gemeente Hel
der zal weer een nieuwe buurt rijker
zijn, en wel, die gelegen bij den Belt-
weg en vlak bij de fortlinie, gebouwd
voor het volk, dat er weliswaar tame
lijk ver en afgezonderd woont, maar
dat er toch beter gehuisvest is dan in
menig krot van oude Heldersche wij
ken. In deze nieuwe huizen en nieuwe
straten leven op 't oogenblik nieuwe,
vreemde menschen - Amsterdam
mers, die er zoo gemakkelijk en toe
gankelijk uitzien als hun vriendelijk
geschilderde huisdeuren en men moet
met ze praten - die vroeger op een
bovenhuis als 't ware opgesloten
zaten - om te hooren hoe de gezin
nen er in hun schik zijn, nu ze het
voorrecht genieten een huis alléén
te bewonen.'
Groeien als kool
Een van de nieuwkomers vertelt:
'Met dit splinternieuwe huis hopen
we tezamen oud te worden. 't Is
hier heerlijk frisch en gezond. Wat
anders dan op Kattenburg waar
we drie-hoog in de lucht moesten
leven, met buren onder je en buren
boven je, met buren voor je neus en
buren achter je rug, een benauwde,
volle omgeving, waar je jongens
bijna altijd ziek te bed lagen. Maar
de dokter heeft bij ons vertrek al
gezegd: jullie gaan naar een goed
punt van Holland - aan 't Nieuwediep
zullen die bleeke, magere kinderen
wel opknappen, in de zoute zeelucht
groeien als kool.'
Verontwaardigd reageert C.B.F. Auden-
aerde, Tuindorp 25, op 16 november in
de Heldersche Courant: 'Ondergeteek-
ende wil niet ontkennen, dat onder de
60 a 70 Amsterdamsche gezinnen, die
thans het modder (hij bedoelt Tuin
dorp) bewonen, er misschien eenigen
zijn, die op achterkamers hebben
gewoond, maar met zekerheid kan hij
wel zeggen, dat de meesten, zoo niet
allen, in Amsterdam niet in zoo'n rot
ten toestand hebben moeten leven, als
dat zij nu verplicht zijn te doen.
'Ondergeteekende is met ingang van 4
October l.l. overgeplaatst van Amster
dam naar den Helder en moest ook
een woning betrekken in Tuindorp.
Nu zal hij van de woningen geen
kwaad spreken, want die zijn heusch
niet onaardig, maar om de lezers
van uw veelgelezen blad niet in den
10
