Vluchten voor het water in de Anna Paulownapolder
Militairen uit Den Helder schieten te hulp
Wout Smit
De Zuiderzee overweldigde hon
derd jaar geleden de Anna Pau
lownapolder. Dat was het begin
van een ramp in drie etappes.
In de nacht van 13 op 14 januari
1916 brak bij Van Ewijcksluis de
Amsteldijk door; het zeewater
kreeg vrij spel kreeg in de Oost
polder.
Op 16 januari bezweek het nooddijkje
langs de Van Ewijcksvaart, waar
door ook de Westpolder deels onder
water kwam te staan. Op 17 februari
ontstond een doorbraak bij de Zand-
vaart. Nu moesten de inwoners van
Breezand ijlings vluchten voor het
wassende water. De spoordijk fun
geerde als waterkering en hield ter
nauwernood stand. Wonderwel vielen
er slechts twee slachtoffers. Honder
den militairen uit Den Helder schoten
te hulp.
De kranten vormden in die tijd de
belangrijkste bron van informatie.
Hoe brachten zij deze catastrofe in
beeld?
Schager Courant, 15 januari 1916:
"Het was Vrijdagmorgen nog betrek
kelijk vroeg, toen ons de boodschap
bereikte, dat er een doorbraak was in
de zeedijk nabij Van Ewijcksluis en
de Anna Paulownapolder onderliep.
Zoo op het eerste oogenblik klinkt
zulk een boodschap onbegrijpelijk
en ongelooflijk. En het duurt wer
kelijk eenige oogenblikken voor de
verschrikkelijkheid tot ons door
dringt. Het duurde niet lang of onze
auto snorde langs de wegen van de
Zijpe, om bij de Oudesluis de eerste
teekenen van de ramp te ontdekken.
Koeien en paarden, nog wild door het
ongewone leven om hen heen, daver
den ons langs den weg tegemoet in
volle ren om vlak voor de auto weer
om te keeren en terug te rennen. Drij
vers schreeuwden en joegen. Wagens
met huisraad kwamen ons tegenmoet
en weldra zagen we in de verte als een
witte rook het water door de boomen
schemeren.
.Al spoedig gingen we den zeedijk
langs, vanaf de Van Ewijcksluis in de
richting van de Wieringerwaard, in
welken dijk dan de doorbraak had
plaats gehad. Een opening van een
150 M. breedte, waar het water met
een woedende kracht doorgulpte. En
het was met angst en ontzetting dat
we dit gadesloegen, ons zelf afvragend
hoe hier te helpen en te redden was.
Op dit punt van doorbraak ontmoet
ten we in deze vroege morgenuren
reeds den Admiraal Naudin ten Cate
uit Den Helder met zijn stafofficie
ren en den Burgemeester van Anna
Paulowna, den heer Wijdenes Spaans,
die trouwens den geheelen nacht op
post was geweest. Een oogenblik later
arriveerde de hoofdingenieur van den
Prov. Waterstaat, hr. Reigersman en
werd de toestand onder leiding van
opzichter Dekker, opgenomen".
"Algemeen werd de toestand hoogst
critiek ingezien en waar van redding
van den Oostpolder in deze oogen-
blikken natuurlijk geen sprake kon
zijn, woedend als het water naar bin
nen stroomde, werd alle aandacht
gewijd aan de vraag, hoe verdere
rampen te keeren. Het resultaat
was, dat oogenblikkelijk 't noodige
hout werd gerequireerd, schuiten uit
Den Helder en Wieringen werden
Het water van de Zuiderzee sloeg een
gat van 150 meter in de Amsteldijk,
waardoor de Oostpolder onder water
liep. (Collectie Provinciale Atlas-Foto's)
4
