Burgemeester Govert Ritmeester
en de eerste naoorlogse gemeenteraadsvergadering
Rens Schendelaar
Op 11 maart 1936 maakt de Leeu
warder Courant bekend dat wet
houder G. (Govert) Ritmeester:
"Bij Koninklijk besluit is benoemd
tot burgemeester van Den Helder.
Ongetwijfeld zal dit bericht te
Leeuwarden in brede kringen met
gemengde gevoelens worden ver
nomen", aldus de Friese krant.
Govert Ritmeester (Zwolle 1883)
was negen jaar wethouder van
financiën en controleur der grond
belasting van de Friese hoofdstad.
Het Leeuwarder Nieuwsblad van
12 maart schreef: "Hemzelf en Den
Helder wenschen wij met zijn be
noeming tot burgemeester geluk.
Moge het hem in Den Helder wèl
gaan en het burgemeesterschap van
onze Noord-Hollandsche vlootbasis
hem, de bevrediging geven, welke
dat ambt in zoo ruime mate schen
ken kan". Op 1 april 1936 vond in
Den Helder de installatie van bur
gemeester Ritmeester plaats. Maar
wie kon toen vermoeden wat voor
moeilijke jaren Ritmeester tegemoet
ging juist omdat hij burgemeester
werd van de vlootbasis.
Volgens de vele verslagen in het
Helders gemeente archief moet Den
Helder burgemeester Ritmeester
grote dank verschuldigd zijn voor
de wijze waarop hij, in de moeilijke
jaren van de bezetting, de gemeente
bestuurd heeft. Zijn optimisme en
krachtdadige hulp was veel Nieu-
wediepers tot steun. Hij was steeds
op die plaatsen waar het grootste
gevaar was en is Den Helder tot
aan zijn gevangenneming trouw
gebleven. De Helderse bevolking
was daarom ook diep getroffen
toen Ritmeester door de Duitsers
werd aangehouden. Burgemeester
Ritmeester, voortdurend overhoop
liggend met de Duitsers, werd op
1 april 1943 in het stadhuis aan de
Kerkgracht gevangen genomen en
geboeid weggevoerd. Hij werd naar
het Binnenhof in Den Haag overge
bracht en daarna naar het 'Oranje
hotel', de Scheveningse gevangenis.
Drie weken lang werd hij verhoord,
eerst op het Binnenhof, daarna in
een villa even buiten de Schevening-
se gevangenis. Ondanks de verho
ren en de bedreigingen gaf hij geen
inlichtingen en noemde hij geen na
men. Hem werd de doodstraf in het
vooruitzicht gesteld, het vonnis zou
met de kogel voltrokken worden.
Uiteindelijk werd de burgemeester
op transport gesteld naar het con
centratiekamp Sachsenhausen en
later naar Buchenwald. De Helderse
editie van het Dagblad voor Noord
Holland schreef op 14 juli 1943 dat
hij ontslagen was: "Bij besluit van
de Commissaris Generaal voor be
stuur en justitie van 28 juni 1943 is
G. Ritmeester onmiddellijk ingaand
ontslagen als burgemeester van Den
Helder". Nooit heeft Ritmeester de
Duitsers vertelt dat hij contacten
had met illegale werkers, met de
verzetsbeweging en met agenten uit
Engeland, met wie hij geallieerde
droppings besprak, aan wie hij te
keningen van havenversperringen
verstrekte en aan wie hij gegevens
overhandigde van de plaats van fa
brieken van elektrische apparaten
in Nederland, België, Oostenrijk en
Duitsland. Deze gegevens, waarop
te zien was hoe de fabrieken uit de
lucht waren te herkennen, had hij
gekregen van zijn vriend en me
dewerker Iman van den Bosch die
in 1944 gevangen was genomen en
gefusilleerd. (Een uitgebreid verslag
is door Govert Ritmeester geschre
ven voor het "Gedenkboek van het
Oranjehotel" van de res. Majoor der
infanterie b.d. C.P. Weber).
De installatie van burgemeester
Govert Ritmeester op 1 april 1936 in
het gemeentehuis aan de Kerkgracht
met v.l.n.r. Mr. dr. E. Bolhuis,
(gemeentesecretaris) J. de Ruiter (bode
raadhuis), G. Ritmeester burgemeester en
W. de Boer wethouder.
(Collectie W. Kalkman)
76
