machthebbers, bood marinedeken
Friedrich Ronneberger hem aan
vlootpredikant te worden. In juni
1940 kwam Haake in de rang van
officier naar Nederland. Den Helder
werd zijn standplaats. De 'Marine-
pfarrer' werd belast met de geeste
lijke zorg voor de Duitse militairen
in Noord-Holland. Dat betekende
niet alleen kerkdiensten en uitvaar
ten leiden, maar ook
mentale steun geven
aan soldaten in geval
van gewetensnood,
bij heimwee, moei
lijke thuissituaties,
het overbrengen van
slecht nieuws of.
bij doodsangst voor
bombardementen,
wat in Den Helder,
de meest gebom
bardeerde stad van
Nederland, een groot
probleem vormde.
Christelijke verzetsbeweging
Edmund Haake, geboren op 1 juli
1897 in Blake (Oldenburg), was
sinds juni 1940 werkzaam als 'Ma-
rinepfarrer' in Noord-Holland. Hij
was predikant van de 'Bekennende
Kirche' in Duitsland, een christelijke
verzetsbeweging tegen het natio-
naalsocialisme. Voormannen van
deze ondergrondse protestantse
kerkstroming zoals Martin Niemöl-
ler en Dietriech Bonhoeffer werden
in concentratiekampen opgesloten.
De protestantse kerk in Duitsland
telde ongeveer 18.000 predikanten.
Zo'n 3.000 van hen behoorde tot de
Bekennende Kirche.
Haake was als predikant verbon
den aan de Evangelisch-Lutherse
gemeente van Varel, tussen Wil-
De kritische Edmund Haake (links) werd als marinepfarrer naar Den Helder gestuurd om hem uit de
vuurlinie van de partijbonzen te houden.
De Duitse vlootaalmoezenier Theo
Pieper gaf na de oorlog zijn priesterschap
op, trouwde en werd godsdienstleraar.
helmshaven en Bremerhaven in
Noord-Duitsland. Toen de natio-
naalsocialisten het Oude Testament
wilden afschaffen, de Rijksdag
instemde met de Neurenbergse ras
senwetten tegen de joden en in de
Kristallnacht ook de synagoge van
Varel in vlammen opging, veroor
deelde Haake dit soort activiteiten
openlijk vanaf de kansel.
De nationaalsocialisten namen hem
dat niet in dank af. Ze vervolgden
hem, bespotten hem, gooiden de
ruiten van zijn woning in, enz. De
mensen durfden niet meer naar de
kerk in Varel te gaan. Aanhangers
van de Bekennende Kirche zochten
elkaar thuis op, voor privédiensten.
Om de omstreden predikant weg
te halen uit het schootsveld van de
Zwaargewond
Soms ging Haake mee aan boord
van Duitse marineschepen. Tijdens
een van deze tochten, op 10 juni
1943, werd zijn schip door Engelse
vliegtuigen bestookt. Haake raakte
zwaargewond. Hij moest worden
opgenomen in het ziekenhuis. In
het Duitse marinehospitaal, dat was
ingericht in een van de gebouwen
van de Willibrordusstichting van
Heiloo, herstelde hij van zijn ver
wondingen. Als oorlogsgewonde
werd hem het 'Verwundetenab-
zeichen' in zilver toegekend, het
gewondeninsigne, dat Hitler in 1939
had ingesteld.
Vlootaalmoezenier Theo Pieper,
geboren op 13 januari 1912 in Mun
ster, was belast met de geestelijke
72