Georgiërs executeren Duitse vlootpredikant
Vlootaalmoezenier is dood van zijn beste vriend nooit te boven gekomen.
Wout Smit
Wanneer op 6 april in het begin
van de avond de telefoon rinkelde,
keken Joan en Wim Kalkman
elkaar veelbetekenend aan. 'Dat
zal Pieper wel zijn,' zeiden ze. Met
Pieper bedoelden ze Theo Pieper,
die tijdens de Tweede Wereldoor
log in Den Helder als 'Marinepfar-
rer' werkzaam was.
Deze Duitse vlootaalmoe
zenier had op 6 april 1945
tijdens de Georgische opstand
op Texel zijn beste vriend en
collega verloren, de Duitse
vlootpredikant Edmund
Haake. Die was eveneens in
Den Helder gestationeerd.
Op de dag waarop de Georgi
sche opstand jaarlijks wordt
herdacht, wilde Pieper, die zelf
ook ternauwernood aan exe
cutie door de Georgiërs was
ontsnapt, altijd even napraten.
Dan belde hij Wim Kalkman,
een van de auteurs van het
boek 'Texel, Nederlands laatste
slagveld'. Kalkman had zijn
jeugd doorgebracht op Texel en
als 16-jarige jongen de opstand
van nabij meegemaakt.
De muiterij van de Georgi
sche soldaten tegen de Duitse
bezetters op Texel kostte naar
schatting duizend mensen het le
ven: 422 Duitsers, 472 Georgiërs
en ongeveer 100 Nederlanders.
Precieze cijfers zijn niet bekend. Na
de oorlog zijn nog enkele skeletten
van vermiste Duitsers of Georgiërs
gevonden, die niet meer te identifi
ceren waren. De Georgiërs maakten
deel uit van het 822e Georgische in-
fanteriebataljon, dat uit vrijwilligers
en krijgsgevangenen bestond.
Pieper beschreef zijn herinnerin
gen aan 6 april 1945 ooit als volgt:
'In de week na Pasen hadden do
minee Haake en ik een religieuze
dienstreis naar alle batterijen op
Texel gemaakt. We hadden ook het
bunkercomplex Texla bezocht, het
hoofdkwartier van het Georgische
bataljon; ik had daar een Paasdienst
gehouden voor de Duitse soldaten.
'Op de avond van de 5e april 1945
ïssggp
Edmund Haake, slachtoffer van de Georgische
opstand op Texel, 1897-1944. (Foto's: collectie
Piet Riteco)
namen we, zoals we meestal deden
bij onze Texelreizen, onze intrek in
hotel 'De Lindeboom' in Den Burg.
Bij gesprekken met de Duitse com
pagniescommandanten hadden we
gehoord dat een groot deel van hun
troepen op het vaste land in actie
moest komen. Door aanhoudend
schieten werden we om één uur in
de nacht wakker. We namen direct
aan dat de activiteit van de troepen
verband hield met een oefening. We
zagen soldaten rondlopen in volle
uitrusting met het geweer in de aan
slag en we zagen dode soldaten op
het marktplein liggen. Later kwamen
we tot de ontdekking dat de Geor-
giërs in opstand gekomen waren.
Toen een van ons voor het raam ging
staan, vlogen enkele geweerkogels
door het glas. Het was duidelijk dat
die kogels voor ons waren bedoeld.
Armen omhoog
'Nadat de noodklok van de kerkto
ren zeven uur had geslagen, vluchtte
ik door de achtertuin het hotel uit
om Duitse marine-landeenheden te
waarschuwen. Zij zouden ons rond
deze tijd affialen. Enkele minuten
later liep ik in de handen van een
Russische wachtpost. Of deze man
mijn gebaren naar het kruis op mijn
pet en op de revers van mijn uni
form als vlootaalmoezenier begreep,
weet ik niet, in elk geval moest ik
met mijn armen omhoog voor hem
uit lopen naar Stelling Texla.
'Ik ontsnapte aan de executie, door
dat ik met luide stem riep dat ik een
officier wilde spreken die Duits ver
stond. Toen werd ik in een bunker
opgesloten. Tegen de avond werden
de Russen uit hun hoofdkwartier
Texla verdreven en werd ik met
nog enkele anderen uit de bunker
bevrijd door inmiddels gearriveerde
Duitse troepen.
'Een jonge Duitse officier sprak me
kort daarna aan en leidde me naar
de plek waar dominee Haake en
enkele medegasten van hotel 'De
Lindeboom' waren doodgeschoten.
De ketting van het ambtskruis van
Haake was, vermoedelijk door ko
gels van een machinepistool, door
boord. Het waren trieste dagen voor
het eiland, voor allen die bij deze
tragedie op Texel betrokken waren.'
71
