Wie met klokken schiet, wint de oorlog niet
u
Jan van Tongeren
Op 30 oktober 1942 werd door het
Duits afweergeschut een Britse
Mosquito IV van Bomber Com
mand boven de stad neergescho
ten. Het vliegtuig vloog eerst tegen
de kerktoren van de NH-kerk aan
de Weststraat, waarna het om
14.20 uur neerstortte in de Cali-
forniastraat hoek Kapperstraat.
Hierbij kwamen de vlieger Edward
Leon Simon en zijn waarnemer
Thomas Whiteley Balmforth om
het leven.
Vermoedelijk door het springen van
de benzinetanks van het vliegtuig
ontstonden branden in de melkfa
briek "Hemi", Californiestraat 38, 69
en Kapperstraat 19, welke percelen
geheel werden verwoest. De nabij
gelegen percelen liepen alle meer of
minder ernstige beschadigingen op.
Drie personen kwamen bij deze ramp
om het leven: Johanna Wilhelmina
Boëseken (2% jaar), Margaretha Tie-
mes (42 jaar) en Maria Christina van
der Plaat-van Willigen (39 jaar).
Dhr. J. de Graaf liep daarbij een ge
compliceerde breuk aan zijn rechter
dijbeen op.
Er was ernstige schade toegebracht
aan de toren en het uurwerk van
de Nieuwe kerk. De zware houten
hoekstijlen en schoren werden ver
nield evenals een gedeelte van de
houten beschieting van het dak en
het uurwerk in de toren.
n
De schade aan
de toren van de
Nieuwe Kerk aan
de Weststraat.
en metalen voorwerpen te vorderen.
Vanaf het najaar van 1942 werden
op grote schaal de eeuwenoude
luidklokken uit de Nederlandse
kerktorens weggehaald. Deze klok
ken zouden worden getransporteerd
naar Duitse munitiefabrieken, waar
ze werden omgesmolten.
In de week van 9-16 maart 1943
werd de luidklok uit de Nieuwe
Kerk door de "Rüstungsinspektion
Niederlande" verwijderd. De toren
klok vermelde het jaar 1641.Tegen
de lente van 1943 waren er in Ne
derland zo'n 6.500 klokken geroofd.
Declaratie
Het College van Kerkvoogden dien
de op 16 januari 1946 een declaratie
in bij de directie van de Rijkswerf
wegens het gebruik door het Werf-
personeel en de Duitse Weermacht
van de kerk en de naastgelegen pas
torie. Het was van 5 januari 1945 tot
6 mei 1945 gebruikt als "schaftlo
kaal" en "aardappelbergplaats".
Nieuwe Klok
De schade aan de kerk werd in 1947
en 1949 hersteld en bedroeg inclusief
een nieuwe klok f. 7.354,65. Een nieu
we luidklok (200 kg.) werd gegoten
door de N.V Petit Fritsen te Aarle-
Rixtel (Noord-Brabant) en in het
voorjaar 1951 geplaatst. De opschrift
op de klok vermeld: "Mijn voorganger
is door de bezetter geroofd in 1943, ik
ben aangebracht in 1951".
Roof kerkklokken
Voor de Duitse oorlogsindustrie,
die te maken had met een tekort aan
grondstoffen, werden onorthodoxe
maatregelen getroffen. Op grond
van de zgn. metaalverordening van
23 juli 1942 ("Verordnung über ein
Verfügungsverbot, eine Anmel-
dungspflicht und eine Einziehungs-
befugnis für Metallgut, nr. 79) kreeg
de bezetter de bevoegdheid metalen
De zuivelfabriek Hemi', Californiëstraat 50-52 na de brand.
67
