De 'trap des doodsin het kamp Mauthausen. Hier werden de
geheim agenten al sjouwend met zware blokken graniet op een
wrede wijze de dood in gedreven. (Bundesarchiv, 192-269)
volgde hun deportatie naar de straf
gevangenis van Rawicz in Polen.
Begin september 1944 verhuisden
ze opnieuw, nu naar Mauthausen in
Oostenrijk.
Trap des doods
In dit concentratiekamp bevond
zich een steengroeve van graniet.
Hier zwaaide kampcommandant
SS-Standartenführer Franz Ziereis
de scepter. Een wreedaard. Hij
'OTGLANBSPIEir
1942-1944
meter hoog, op blote
voeten naar de af
graving gestuurd.
Vandaar moesten ze
in looppas bijzonder
zware granietblokken
op hun rug de trap
op torsen. Wie wankelde, struikelde
of de rotsblokken niet op de juiste
wijze droeg, werd mishandeld. Lang
zaam klauterden de gevangenen de
'trap des doods' op. Op elke meter
stonden SS'ers die op hen insloegen.
Boven, aan het einde van de trap,
bevonden zich twee wachtposten,
voorzien van automatische wapens.
Wie zonder stenen boven kwam,
werd neergemaaid. Veertien agenten
verloren zo op
6 september
1944 het leven.
De volgende
dag werden de
overgebleven
gevangenen,
onder wie ook
Arnold Mink,
Het 'Englandspiel' heeft 54 geheim
agenten het leven gekost, van wie
er 40 in Mauthausen zijn omgeko
men. Het aantal slachtoffers in de
illegaliteit door het 'Englandspiel'
was vele malen groter. Een van hen
was Arnoldus Maria Michels over
wie elders in dit blad een uitvoerig
artikel te lezen is.
Voor de geheim agenten die in het
kader van het 'Englandspiel' om het
leven zijn gekomen, zijn monumen
ten opgericht in Den Haag (aan de
rand van de Scheveningse Bosjes en
een plaquette op het Binnenhof) en
in Mauthausen.
Bronnen:EnglandspielJelte Rep,
uitg. Van Holkema Warendorf;
'Tulpen voor Wilhelmina', Agnes
Dessing, uitg. Bert Bakker; Verhaal
'Geheim agentin 'Brokmoppen uit
LeendeSjaak de Waal, uitg. Free
Musketeers; 'Het Koninkrijk der Ne
derlanden in de Tweede Wereldoor
logtweede helft van deel 5 en deel 9,
dr. L. de Jong, uitg. Martinus Nijhoff;
www.englandspiel.eu;www.delpher.nl.
schonk zijn zoon als
verjaardagscadeau
een revolver en stel
de hem daarna 40
gevangenen beschik
baar als schietschijf.
Hier wachtte de
Nederlandse geheim
agenten die in het
kader van het Eng-
landspiel gevangen
genomen waren, ook
een wrede dood. Ze
werden, gekleed in
Haftlingbroek en ge
streept Lagerhemd,
als Steintragerkolon-
ne tewerkgesteld.
Bij de steengroeve
werden ze langs een
trap van 186 onge
lijke, steile treden
van soms een halve
opnieuw over de 'trap des doods'
gejaagd. Bij elke bestijging werd de
groep kleiner. Tenslotte bleef er nie
mand over. Hun lichamen werden
afgevoerd naar het crematorium. De
kampadministratie noteerde: 'Op de
vlucht doodgeschoten.
Van de Nederlanders die het land
tijdens de oorlog zijn ontvlucht,
hebben er ongeveer 1700 Engeland
bereikt. De meeste van deze Enge
landvaarders waren militairen. Zo'n
180 Nederlanders keerden naar het
vaderland terug als geheim agent.
Van hen waren er 108 Engeland
vaarders. Onder de geheim agenten
was één vrouw, de 31-jarige KLM-
stewardess Beatrix Terwindt. Op 13
februari 1943 werd zij gedropt en
direct door het Duitse 'ontvangstco
mité' ingerekend. Zij heeft de oorlog
in de kampen Ravensbrück en Mau
thausen overleefd.
De plaquette voor de slachtoffers van het 'Englandspiel' op
het Binnenhof.
46
ZIJSPRONGEN IN DE DO<
IN DANKBARE HERINNERING AAN DE 54 NEDERLANDSE
AGENTEN EN ALLEN DIE VIELEN IN HET INLICHTINGENWERK
GEVANGEN WERDEN VELEN VAN HEN
DIT GEBOUW BINNENGEVOERD-
