Richard Kollaard maakte oorlog mee als kind
'Alles was gevaarlijk, vreemd en ontredderd'
Ruud Claessen
Hij was 10 jaar en woonde in Den
Helder toen de oorlog uitbrak.
Bombardementen, evacuatie,
gevaar en gebrek tekenden een
belangrijk deel van zijn jeugd. In
een zelf geschreven boekje vertelt
Richard Kollaard over de 'bijzon
dere dingen' die hij in de oorlogs
jaren meemaakte.
Richard werd op 30 augustus 1930
in de Krugerstraat geboren als jong
ste in een gezin van vijf: vader, moe
der en drie zoons. Herinneringen
heeft Richard niet aan de plek waar
zijn wieg stond, want niet lang na
zijn komst betrokken de Kollaards
een ruimere woning in de Joubert-
straat, op nummer 1. Daar beleefde
hij zijn kinderjaren. Spelen op zol
der, in de tuin, zonnige strandda-
gen, de Kanaalwegschool, gymnas
tiek bij Turnlust en logeerpartijen
van familieleden. Richards vader
Gerardus was adjunct-commies
op de Rijkswerf en ouderling van
de gereformeerde Bethelkerk. Zijn
moeder, Froukje Kollaard-Huizinga,
was opgeleid tot verpleegster maar
Gezin Kollaard met Richard als baby.
wijdde zich, eenmaal getrouwd, aan
het huishouden. Zijn twee oudere
broers heetten Eddie en Udo.
Mobilisatie en oorlog
In 1939 kwam een abrupt einde aan
het zorgeloze leventje van de kleine
Richard. Want op 28 augustus van
dat jaar besloot de regering tot al
gehele mobilisatie. Voor Richard
betekende dit dat zijn school ge
vorderd werd voor de opslag van
legerspullen en voedselvoorraden.
In andere Helderse scholen werden
manschappen ingekwartierd. Leger-
predikanten preekten vanaf de kan
sel en behalve marineblauw kleurde
het straatbeeld nu ook legergroen.
'Verder veranderde er niet zoveel',
herinnert Richard zich. 'De meeste
kostwinners in Den Helder waren
in Rijksdienst. Ze hoefden dus niet
in het leger en konden rustig thuis
blijven.'
Met de steeds agressievere buiten
landse politiek van Hitler nam de
internationale spanning toe en op
vrijdag 10 mei 1940 werd Neder-
land met de inval van de Duitsers
de oorlog in getrokken. Het was
een prachtige lentedag met een
strakblauwe lucht. Er waren veel
vliegtuigen in de lucht. De berichten
waren niet best, het was ronduit
slecht nieuws; oorlog! Ogenschijn
lijk duurde die slechts enkele dagen.
Richard: 'Op dinsdagmiddag kwam
het bericht: Nederland heeft geca
pituleerd! Wat een merkwaardig
maar ook onheilspellend woord! Je
zomaar overgeven aan een vreemde
en vijandige macht. Ik liep de straat
op en keek naar het vertrouwde
straatnaambord op de gevel aan de
overkant. Joubertstraat stond erop
en ik dacht: dat bordje is nu niet
meer van ons, maar van de Duitsers.
Raar misschien, maar het geeft wel
aan, hoe vreemd en ontredderend
alles was.'
De 10-jarige Richard dacht dat met
de capitulatie de oorlog voorbij
was. Niks daarvan, een regelrechte
nachtmerrie was juist begonnen. De
eerste bommen vielen, waarvoor
het gezin dekking zocht in de tuin
achter het woonhuis, met een pan
op het hoofd ter bescherming. Des
ondanks probeerden de Kollaards
het normale leven weer op te pak
ken. 'Voor vader betekende dit: gaan
werken voor de vijand. Daar werd
nog wel over gepraat, maar een an
dere oplossing was er doodeenvou
dig niet. Vrijwel de hele Helderse
beroepsbevolking werkte voor de
marine en daaraan viel niet veel te
veranderen.'
Bommen
Maar de toestand was verre van
normaal, want de bommen bleven
vallen. Tijdens een van die aanval
len wist vader Kollaard zich het
20
