Eerste duik in natte dok zonder pottenkijkers
Viceadmiraal Schorer over eerste onderzeeboot:'Het was een onooglijk bootje'
Wout Smit
andere tegenslagen arriveerde het
schip pas een week later. De proef
nemingen die volgden bleken ook al
geen succes, zodat de boot langs
dezelfde weg werd teruggesleept.
'Die Amerikanen waren geen zeelui',
stelde Paul Koster vast. 'De boot
kan het allemaal heel best.'
Koster ontpopt zich als de reddende
'De geboorte vond geruisloos plaats,
ergens in den millioenenhoek van 's
Rijks Werf te Willemsoord, naar
den geest des tijds zonder eenige
plechtigheid, zonder eenig vertoon,'
schreef jhr. G.L. Schorer, viceadmi
raal b.d., veertig jaar later. 'De eer
steling was, om van buiten af aan te
zien, een onooglijk bootje en een
ieder, die meer dan één streep op de
mouwen had, haalde er zijn schou
ders voor op.'
Nederland dreigde de boot te mis
sen en achterop te raken bij de ont
wikkeling van het militair materieel
in andere landen. Daarom besloot
de Koninklijke Maatschappij De
Schelde op eigen initiatief en voor
eigen rekening een onderzeeboot te
bouwen. Het ontwerp hiervoor was
afkomstig van John Philip Holland,
een Ier die in 1872 naar de Verenig
de Staten was geëmigreerd. Een
technicus van John P. Holland Tor-
De bemanning van Hr.Ms. 01 was vastbesloten van de eersteling van de Nederlandse
Onderzeedienst een succes te maken. (Marinemuseum)
Paul Koster (1860-1941), luitenant
ter zee le klasse, was toezichthouder
bij de bouw van de eerste Nederlandse
onderzeeboot in 1904 en belast met
proefnemingen. Hij demonstreerde zoveel
vertrouwen in de 'Luctor et Emergo' dat
de marine besloot het schip te kopen
en om te dopen in Hr.Ms. 01. Koster
was medeoprichter en erelid van de
Nederlandse Vereniging 'Onze Vloot'.
engel, ook tegenover de minister. Hij
is zo enthousiast geworden over het
project en zo overtuigd van de mo
gelijkheden, dat hij een Nederlandse
bemanning bij elkaar zoekt, voor een
deel afkomstig van de marine. Die
raakt snel vertrouwd met het schip.
De Luctor et Emergo wordt voor een
nieuwe reeks proefnemingen naar
Het lelijke eendje waar Schorer het
over had, was de 01, de eerste Ne
derlandse onderzeese torpedoboot,
die aanvankelijk Luctor et Emergo
(Ik worstel en kom boven) heette.
Als commandant was Schorer in
1906 nauw betrokken bij de eerste
'stapjes' van het jongste kind van de
marine, wier komst met veel scep
sis werd ontvangen. De Tweede
Kamer en Defensie waren verdeeld
over de aanschaf van een onderzee
boot. Veel mensen vond het een
griezelig idee om je op te sluiten in
een capsule en daarmee onder wa
ter te varen.
pedo Boat Company, ir. Marly Hay,
stond de werf met raad en daad ter
zijde. De Koninklijke marine vaar
dige een zeeofficier af, luitenant-ter
zee der le klasse Paul Koster, om
mee te kijken.
Op 1 juni 1904 werd in Vlissingen
de kiel gelegd. Anderhalfjaar later
was de afbouw zo ver gevorderd dat
de Luctor et Emergo naar Willems
oord kon worden gesleept. Er kwam
een Amerikaanse bemanning voor
over. En veiligheidshalve ging de
tocht naar Den Helder binnendoor.
Door mist, kleine aanvarinkjes en
8
