Interessante afbeeldingen en symbolen op Joodse grafzerken
in Huisduinen
Jack Ambriola
Het interieur van de synagoge uit 1837.
De bezetter wilde schootsveld bij
een invasie door de geallieerden,
die hier nooit kwam.
Geen synagoge meer, geen straat
naam meer die herinnert aan een
Joods verleden in Den Helder. En
dan te bedenken dat er voor de de
portaties begonnen ruim 200 Joden
in Den Helder woonden.
Is er dan niets meer bewaard?
Jawel, er is nog de Joodse Begraaf
plaats in Huisduinen. In 1827 offici
eel in gebruik genomen, nadat in de
Franse tijd de Joodse gemeenschap
behoorlijk was gegroeid en er be
hoefte ontstond aan een eigen do
denakker. Voordien werden Hel-
derse Joden in Alkmaar begraven en
mogelijk ook op het algemene deel
van de bestaande begraafplaats in
Huisduinen.
Veel bezoekers zal men er niet aan
treffen. Het trieste lot dat de meeste
nabestaanden van hen die hier be
graven liggen heeft getroffen, is
maar al te zeer bekend. Zij kunnen
hun geliefde (voor) ouders niet meer
bezoeken.
Maar een bezoek aan het 'Joden
kerkhof', zoals Heldersen het vaak
aanduiden is, om meer dan één re
den, ook voor niet-nabestaanden de
moeite waard.
Wie een wandeling maakt over de
Joodse begraafplaats vindt daar
ruim 200, soms fors uitgevallen,
rechtopstaande zerken, met daarop
de namen van Joodse ingezetenen
die in het Den Helder van vóór 1940
bij vele Nieuwediepers zo bekend
waren.
Polak, van Gelder, Kannewasser,
Cohen, Buitenkant, Grunwald, Beek,
Mannheim, Prins, Oudkerk, Van
Praag, om er enkelen te noemen.
Op sommige zerken treffen we interes
sante symbolen en afbeeldingen aan.
Weinig tastbaars is er terug te vin
den in Den Helder dat herinnert
aan de aanwezigheid van een Jood
se gemeenschap aan het Marsdiep.
Er is geen synagoge meer, terwijl
er in totaal drie vestigingen zijn
geweest, een eerste onderkomen
- een bovenkamer van een huis in
de Langestraat - niet meegere
kend. De eerste heuse synagoge
was een gebouw in wat later de
Jodensteeg zou worden genoemd.
Ongeveer ter hoogte van de hui
dige Klaas Duitstraat. In 1837 werd
een nieuwe synagoge aan de Ka-
naalweg in gebruik genomen. Een
kleine eeuw later (1928) werd deze
vervangen door wat voor Joods
Den Helder de laatste synagoge zou
worden. Het gebouw werd op last
van de Duitse bezetter gesloopt,
evenals de gehele Kanaalweg en het
grootste deel van de Hoofdgracht.
De synagoge van 1837 aan de Kanaalweg.
31