ne voortbrengselen kunnen vervoeren.
NIEUWE DIEP, tegenwoordig Wil
lemsoord, vermaarde Nederl. kunst
haven, prov. Holland, N. gedeelte,
kwartier Alkmaar, in de nabijheid
van Huisduinen en de Helder, alwaar
alle schepen, die de reede van Texel
aandoen, bij storm of ijsgang, eene
veilige legplaats kunnen vinden, en
welke thans van te meer gewigt is,
daar het vaarwater naar de vorige
legplaats van 's rijks en andere sche
pen, het Oudeveer, ondieper worden
de, ter berging voor ijsgang, niet
meer bruikbaar is.
Voor eene halve eeuw was het tegen-
HAAS.
woordige Nieuwe Diep eene slenk der
voormalige Koegrassen, alwaar zich bij
stormweder, ter naauwernood, eenige
ligters of visschers schuiten konden ber
gen, en het is alleen aan het bestuur van
Zijne Excellentie den tegenwoordigen
minister van marine VAN DER HOOP,
en aan het toevoorzigt van kundige zee
officieren, als den vice-admiraal grave
VAN BIJLANT HALT, en wijlen den
schout bij nacht WILLIAM MAY, dat
men deze waarlijk groote en nuttige
onderneming te danken heeft; daar zij
door het aanleggen van eenen steenen
dam, het afloopende water der
Koegrassen eene schuring gaven, waar
door, in weinige jaren, de diepte der
mate toenam, dat men reeds in 1784
schepen in zekerheid kon bergen, en
welke diepte van jaar tot jaar toene
mende, eerlangs aan alle schepen, die
de reede van Texel bezoeken, tot eene
veilige legplaats kan verstrekken.
NAPOLEON, onder zijn bestuur, het
Nieuwe Diep bezoekende, liet tegen
over den voorheen gemaakten stee
nen dam, eenen dijk aanleggen, die
in 1816 voltooid werd, en langs wel
ken de schepen gemeerd wordende,
voor alle gevaar van ijsgang bevrijd
kunnen liggen. Hij had voornemen
hier een maritiem etablissement van
den eersten rang op te rigten, en eene
stad te stichten, die naar hem ge
noemd zoude worden, waartoe de
plaats reeds was afgebakend, en met
groote kosten verscheidene forten
gebouwd waren, om deze werken en
de reede van Texel te dekken. Deze
werden echter naderhand onvol
doende bevonden, en een derzelve
dient thans tot voetstuk van het
kunstlicht, dat voor de schepen, die
Texel aandoen, is opgerigt, en op de
Breeveertien reeds zigtbaar is.
Na de gelukkige omwenteling heeft
Zijne Majesteit de koning onophou
delijk tot de uitbreiding van dit eta
blissement medegewerkt, hetzelve
herhaalde malen in persoon bezocht,
en de werkzaamheden gewijzigd.
Eene bassin of nat dok voor 12 linie
schepen, een droog dok, om dezelve
te repareren, en een ruime koopvaar-
dijhaven, die, wat de veiligheid be
treft, door geene andere overtroffen
wordt, zijn reeds de vruchten van die
zorgen, welke weldra door de noodige
gebouwen zullen gevolgd worden;
waardoor deze aanleg een der beste
van N. Europa zal worden; terwijl
hiertoe ook niet weinig de stoute on
derneming van het kanaal van Am
sterdam zal bijdragen.
Een voornaam beletsel voor de
scheepvaart uit het Nieuwe Diep is,
dat de schepen met harde O. win
den hetzelve niet kunnen uitzeilen;
dan ook dit zal door den tijd kun
nen verholpen worden, door den
steenen dam langs den Zuidwal te
verlengen; wanneer alle schepen,
zelfs bij harde O. winden, den
Noordzee kunnen bereiken. Eene
andere zwarigheid echter, die mis
schien niet zoo gemakkelijk zal
kunnen worden te bovengekomen,
is de ondiepte eener bank in het
Schulpegat, de Drempel, genoemd,
waarover onze linieschepen niet dan
met gunstige getijen kunnen heen
varen. Reeds voor lang hebben kun
dige Nederlanders middelen ge-
zocht om deze smalle, doch harde
bank, meestal uit zeeschelpen ge
vormd, te verdiepen, en ofschoon
zulks tot heden toe niet is gelukt,
mag men echter hopen, dat, of door
kunst, of wel eens door natuurlijke
oorzaken, die zoo dikwerf onze zee
gaten deden veranderen, hierin ver
andering zal komen, waardoor wij
dan ook in staat zouden zijn, om
schepen van grooter charter dan
tegenwoordig, te kunnen bouwen.
HAAlBAAr of Dirk IJartog's reede r
Austr. baai aau de W. kust van Nieuw
Holland, in Eendragtsland door DirK
Hartog ontdekt, en later door Dam
pier, om de menigvuldige haaijen aldus
genoemd. Zie verder iEendragtsland
en Dirk Hartog's eiland.
Haaijen Kaap zie Tiburon.
Haak, (de) Nederl. fort, prov. Zee
land, arr. Middelburgeil. Walcheren
met eene baak. Bekend door de landing
der Engelschen in 1809.
Haaks, (N. en Z.) 2 zeer gevaarlijke
zandbanken aan den N. W. ingang van
bet Texelsche gatdie in het begin der
i5 eeuw nog aan de kusten van N. Hol
land gehecht waren. Zij zijn zeer moei-
jelijk aafi te landenvooral wanneer
men den Texelstroom uit de Noord kom
men de moet aandoen terwijl de sche
pen die er met storm weder op ver*
vallendoor de brandingen vernield
of djor het welzand bedolven worden.
Haaks-
Deel van de inhoud, van Haaibaai tot
Haaks. Zo staan alle delen vol met leuke en
interessante wetenswaardigheden.
Kaartvan het Zeegat van Texel rond 1805.
De hoofdgeul vanuit zee was toen al het
Schulpengat, dat ter hoogte van Huisduinen
heel dicht langs de dijk liep. De in de tekst
over Nieuwediep genoemde Drempel lag vlak
onder Kaaphoofd, ongeveer waar nu de groene
lichtboei SI 1 ligt.
W»wi
DRN MKEU
23