Keramist Willem C. Brouwer als gevelversierder
'Maakfout' bij de poortwachters van de Zeevaartschool
Wout Smit
Ze lijken op elkaar als twee drup
pels water. De poortwachters bij de
ingang van de Zeevaartschool zou
den een tweeling kunnen zijn. De
een volgt een opleiding tot stuur
man. De ander wil machinist wor
den. De stuurman heeft een anker
aan zijn voeten. De machinist een
vin.
De achtergrond bij beide sculptu
ren is identiek: een zee met oceaan
stomers als symbool van de toe
komst die de jongemannen voor
zich hebben. De poortwachters dra
gen hetzelfde zwarte uniform. Wie
ze van heel dichtbij met elkaar ver
gelijkt, zal ontdekken dat alleen de
emblemen op de pet en de revers
van elkaar verschillen.
Beiden hebben hun uniformjasje op
dezelfde wijze gesloten, maar - en
dat is opmerkelijk - op een onge
wone manier. De mannen dragen
hun jas met een vrouwensluiting.
Normaal zit de sluiting links over
rechts. Bij vrouwen is dat rechts
over links.
„De verkeerde sluiting van de jasjes
is mij destijds ook opgevallen", zegt
de Helderse architect Duco Kapi
tein. Zijn bureau tekende voor de
aanbouw aan de Zeevaartschool. „Ik
vermoed dat het simpelweg een
maakfout is geweest. Dat is denk
baar met kunstwerken die in een
vorm worden gemaakt of gegoten.
Als men een reliëf uitsnijdt of gutst
in gips bijvoorbeeld, om er later een
materiaal in te gieten, moet het in
spiegelbeeld worden gegutst."
De twee poortwachters zijn afkomstig
uit de aardewerkfabriek van Willem
Coenraad Brouwer (1877-1933) in
Zoeterwoude. De beelden zijn mans
hoog en uitgevoerd in ongekleurd
terracotta (aarde), in laagreliëf aange
bracht. Brouwer heeft ze gemaakt in
1930 op verzoek van A. Dokter, direc
teur van Gemeentewerken in Den
Helder en ontwerper van de Zeevaart
school. In het archief van de gemeente
Den Helder en de Helderse Histori
sche Vereniging bevinden zich teke
ningen, waarop Dokter naast de en
tree twee beelden heeft geschetst.
Eerst vaag. Dan een concreter ont
werp van een stuurman in een oliepak
en met een zuidwester op. Het uitein
delijke resultaat van keramist Brouwer
lijkt daar in de verste verte niet op.
Duizend gulden
Was dit een ontwerp van Brouwer
of van Dokter? Brouwer maakte het
liefst zijn eigen ontwerpen, maar er
waren architecten die hem uitslui
tend inschakelden om hun ideeën
gestalte te geven. Hoe dat meer dan
tachtig jaar geleden met de Poort
wachters van de Zeevaartschool in
zijn werk is gegaan, valt in de ar
chieven van de gemeente niet te
achterhalen. Voor de bouw van de
school was een gedetailleerd bestek
Schetstekening van architect A. Dokter
naast het uiteindelijke resultaat van
keramist Willem C. Brouwer. Let op de
vrouwensluiting van het uniformjasje.
De Zeevaartschool met de twee poortwachters naast
de ingang. Links de machinist, rechts de stuurman.
16
