Maarten
't Hart De
jacobsladder
Roman
lijke onjuistheden, maar de grote lijn
klopte. En de verhalen.die waren
opgeklopt of verzonnen. Zoals de
commandant in zijn voorwoord had
bedoeld; het waren echt sterke verha
len geworden.
Broer Arie
Navraag bij Maarten 't Hart leert dat
de fragmenten over de marine in
'De jacobsladder' gebaseerd zijn op
het herinneringsboek over de reis
met de 'Overijssel' naar de West,
én.de ervaringen van zijn broer
Arie (1951). ,"Hoe mijn broer, die
A.A. t Hart heet, als B.D. van 't Hart
op de bemanningslijst van Hr.Ms.
Overijssel is terecht gekomen is mij
niet duidelijk, maar hij heeft in de
functie van wasser de reis met voor
noemd schip van september 1971
tot mei 1972 meegemaakt."
Van de bemanning is destijds een
groepsfoto gemaakt. Wanneer wij
hem die foto, afkomstig uit het ar
chief van Nijenhuis, toesturen, mailt
hij: „Arie is op de foto duidelijk
te zien. Er staan op de foto twee
vuurmonden van een stuk geschut
en hij staat niet pal naast de meest
rechtse vuurmond (rechts als je te
gen de foto aankijkt, dus links als je
het van het standpunt bekijkt van
degenen die op de foto staan) - daar
staat iemand anders - maar ietsje
schuin boven die andere figuur die
pal naast de vuurmond staat. Het
curieuze is dat mijn broer precies
dezelfde foto bezit, tot in alle onder
delen is hij vrijwel identiek, maar
op die foto hebben alle beman
ningsleden, dus ook mijn broer, hun
hoofddeksel op. Mijn broer kende
deze foto waarop iedereen zonder
hoofddeksel is, niet. Voor hem was
dat een grote verrassing."
In 'De jacobsladder' dient Den Hel
der slechts als ontsnapping voor
Adriaan Vroklage aan het drama dat
zich afspeelt in de streng calvinisti
sche familie van zijn vriend Anton
Ruygveen. Behalve de menselijke
zijn er ook kerkelijke conflicten, die
't Hart naar hartenlust in het verhaal
verweeft om er een intrigerende ro
man van te maken. Een conflict over
de doopbediening leidt tot een kerk
scheuring, waardoor vader Vroklage
als koster van de Gereformeerde kerk
wordt gewipt. En vader Ruygveen,
die met zijn gezin altijd in Delft bij
de Oud Gereformeerde Gemeente
kerkte, maakt van de gelegenheid
gebruik een nieuwe gemeente in zijn
woonplaats Maassluis te stichten.
Dramatisch ongeluk
Het boek begint met een dramatisch
ongeluk. Een marinefregat brengt
een driedaags bezoek aan Maassluis.
Bij het vertrek van het oorlogs
schip valt een jongen tussen wal
en schip. Hij wordt gegrepen door
de ronddraaiende schroef en totaal
verminkt uit het water gehaald. Het
slachtoffer is..Adriaan Vroklage, zo
wordt verondersteld. Er verschijnt
zelfs een bericht in de krant met zijn
naam. Maar degene die verdronken
is, blijkt het broertje van zijn latere
vriend Anton Ruygveen te zijn.
In een van zijn mailberichten onthult
't Hart: "Mijn boek De Jakobsladder is
in zijn geheel gebaseerd op de verha
len van mijn broer, het is in feite een
beschrijving van het leven van mijn
broer tot aan het moment dat hij zijn
vrouw ontmoet. Dus ook het verhaal
over de Overijssel is gebaseerd op wat
ik van hem gehoord heb."
In het boek laat Maarten 't Hart zijn
lezers getuige zijn van het verdriet
dat de ouders van Adriaan Vroklage,
het vermeende slachtoffer, treft.
Dominee Guldenarm komt hen
troosten met uitspraken als: "Het
is een grote fout dat wij ons hart te
veel aan onze kinderen geven; soms
straft de Heere ons daarvoor."
Betekent dit dat de ouders van
Maarten 't Hart urenlang in de ver
onderstelling hebben verkeerd, dat
hun zoontje Arie was verdronken?
Maarten 't Hart: "Het begin van
mijn roman is niet gebaseerd op het
leven van mijn broer, maar op een
Roman 'De jacobsladder' is in feite een
beschrijving van het leven van Arie 't Hart, de
jongere broer van Maarten.
voorval dat zich in mijn leven heeft
afgespeeld. Er werd een jongen van
tien doodgereden in Maassluis en
getransporteerd naar het lijkenhuis op
de begraafplaats en omdat mijn vader
(grafdelver. Red.) van het kind alleen
de gewonde knie kon zien dacht hij
enige tijd dat ik het was. In mijn boek
heb ik met het oog op de latere car
rière van mijn broer ervan gemaakt
dat een marinefregat hem geraakt
had. Wel is het zo dat er in die tijd
inderdaad een fregat in de haven van
Maassluis lag, maar welk fregat dat
geweest is - geen flauw idee."
Dominee
't Hart is afkomstig uit een gere
formeerd milieu. Als kind wilde
hij dominee worden, maar in 1965
zwoor hij zijn geloof af. Toch speelt
in al zijn romans het geloof een be
langrijke rol.
Het gezin 't Hart telde drie kinde
ren, twee jongens en een meisje.
Maarten was de oudste. Vader 't
Hart verdiende aanvankelijk de kost
71
