Een'allergenoegelykst'verblijf in Den Helder
Dagboeknotities van zonderlinge achterneef van admiraal VerHuell
Wout Smit
Carel Hendrik VerHuell (1764-
1845) was een Nederlandse admi
raal die keizer Napoleon zó lang
trouw bleef, dat hij pas een half jaar
na de bevrijding van de Fransen
in 1813 Den Helder, de vloot en
zichzelf overgaf. Daarmee bezorgde
hij Den Helder een plekje in de ge
schiedenisboeken. Zijn achterneef
Alexander (1822-1897) was kun
stenaar en schreef over Den Helder.
Een klein stukje weliswaar, maar
interessant genoeg om hier te sig
naleren. Het maakt deel uit van zijn
dagboek over de jaren 1860-1865,
dat ruim een eeuw later werd gepu
bliceerd.
Alexander had een tante in Den
Helder, Johanna Christina Frederica
Elisabeth de Vaynes van Brakell
1802-1883), bij wie hij in mei 1862
op bezoek ging. Zij was getrouwd
met schout-bij-nacht Jan Frederik
Daniël Bouricius (1799-1859), die
van 1852 tot 1853 directeur van
Willemsoord was en commandant
van de marine. De familie Bouricius
telde zeven kinderen.
De oudste dochter Elise kwam in
haar jeugd dikwijls bij Alexander
logeren. Hij was enig kind. Zijn
moeder, Louise de Vaynes van Bra
kell, was een zus van de moeder van
Elise. Zijn vader, Maurits VerHuell,
was directeur van de Rijksmarine
werf in Rotterdam. Daar woonden
ze ook.
Elise en Alexander, ooit omschreven
als 'de meest romantische student
aller tijden, hadden een nauwe
relatie met elkaar. Maar de liefde
bleek slechts platonisch te zijn. Elise
trouwde met zeeofficier Gerhardus
Fabius. En Alexander eindigde on
danks twee serieuze relaties als een
ongelukkige vrijgezel. Hij voelde
zich onbegrepen en als kunstenaar
ondergewaardeerd. Hoewel concre
te gegevens hierover ontbreken, ver
toonde hij volgens zijn biograaf Jan
Bervoets 'paranoïde gedragingen.
Alexander maakte faam door zijn
humoristische tekeningen over het
studentenleven. Hij behoorde tot de
categorie 'eeuwige student'. In 1840
begon hij met zijn studie rechten in
Leiden. In 1848 deed hij doctoraal
examen. Ondanks zijn meestertitel
bleef hij ambteloos burger. Kansen
op een loopbaan in de diplomatie
had hij niet. Dus wijdde hij zich aan
de kunst. En hij trok weer bij zijn
ouders in.
Zijn bezoek aan Den Helder speelde
zich af tussen twee liefdes in. Via
een vriend ontmoette hij in de lente
van 1853 Ernestine Amoene Sophie
barones van Heeckeren van Waliën,
de 22-jarige dochter uit een oud
Alexander VerHuell schonk de gemeente Den Helder in 1885 deze aquarel van Fort Erfprins. Zijn vader Maurits had die gemaakt
in 1814, toen het fort nog Lasalle heette en zijn oudoom admiraal Carel Hendrik VerHuell hier namens keizer Napoleon de
scepter zwaaide.
6