Den Helder in de
Tweede Wereldoorlog
1940 1945
Helders Erfgoed
'Den Helder in de Tweede Wereldoorlog
1940-1945' van Rens Schendelaar.
Helderse Historische Reeks no. 18.
we om ons heen zien ook een histo
rische dimensie heeft, een verleden
dat de moeite waard is om ons in te
verdiepen". Aldus het voorwoord.
Ach, eerlijk gezegd denk ik dat de
belangstelling voor de herkomst
van je familie en het lezen over de
geschiedenis van de streek waar je
woont er bij bepaalde mensen altijd
geweest is. Maar er was meestal
geen geld en geen tijd om zelf op
onderzoek uit te gaan. En dat is er
de laatste decennia wel. Het is ook
gewoon leuk, je hebt nog eens iets
anders te vertellen. Dat gepoch over
verre vakanties - met dia's! - begint
ook te vervelen.
Nostalgie
Als je de jaargangen van de plaatse
lijke verenigingen in de Noordkop
eens doorleest valt wel op dat het
nostalgische gehalte vaak erg hoog
is. Lokale geschiedenis richt zich
wel erg op 'die goede, oude tijd!'
Van mij mag het. Een goed verhaal
is nooit weg, zeker niet als het ook
nog vermakelijk is. Maar dat be
tekent wel dat zo'n tijdschrift voor
iemand die niet uit het dorp van
daan komt vaak niet interessant is of
zelfs niet te begrijpen. Vandaar ook,
Helders Erfgoed' van Jan T. Bremer.
Helderse Historische Reeks no. 23.
denk ik, dat lokale geschiedbeoefe
ning heel lang door beroepshistorici
is overgelaten aan plaatselijke ama
teurs. Amateurs waar ze een beetje
op neerkeken omdat hun werk vaak
niet al te kritisch en betrouwbaar
was en in hoge mate nostalgisch.
Toch is lokale geschiedenis ook ge
woon geschiedenis. Geschiedenis
van een gebeuren of een situatie die
bestudeerd wordt in een stad, dorp
of streek. Uiteraard een streek die
een zekere samenhang vertoont.
Gelukkig is het tij gekeerd. Ook
beroepshistorici bedrijven lokale
geschiedenis. Voor mij was prof.
dr. A. Th. van Deursen van de Vrije
Universiteit te Amsterdam een van
de eersten. Zijn boek over Graft in
de zeventiende eeuw 'Een dorp in
de polder' (1994) was een openba
ring voor me. Zo kon het dus óók,
als er tenminste een vrij compleet
archief over het dorp bewaard ge
bleven is. Dat laatste is helaas vaak
niet het geval. De historicus Van
Deursen had overigens al eerder
mijn bewondering gewekt door zijn
magistrale werk getiteld 'Het koper
geld van de Gouden Eeuw' (1980).
Dat ging nou 's niet over de elite,
maar over het gewone volk. Toen
dit boek herdrukt werd, nu onder
de titel 'Mensen van klein vermo
gen', heb ik het dan ook enthousiast
besproken in 'Levend Verleden' (de-
cemberl997).
Levend Verleden
Zelf heb ik als kind, woonachtig aan
de Helderse haven het Nieuwediep,
al geboeid geluisterd naar de verha
len van oude vissers. Ze waren dan
bezig gescheurde netten te boeten
(repareren). Netten die gescheurd
waren door bomen die zich onder
water bevonden. Verdronken land.
Het idee dat daar waar nu zee is,
lang, lang geleden mensen gewoond
hadden, intrigeerde me. Een kleine
twintig jaar later was ik getuige van
zo'n gigantische overstroming door
dat ik als dienstplichtig militair naar
Zeeland gestuurd werd na die ramp
zalige februarinacht in 1953.
Toen ik na mijn diensttijd als on
derwijzer in mijn avonduren aan de
studie begon voor de middelbaar
akte aardrijkskunde droeg de hoog
geleerde professor dr. J.P. Bakker me
op een scriptie te schrijven over 'De
zeegaten van de Zijpe tot Eierland'.
Deze geleerde heeft de aanzet gege
ven tot de studie van stormvloeden
en overstromingen langs onze kust
in het verleden en daarbij werden
z'n studenten ingeschakeld. Ik wist
niet waar ik beginnen moest, want
ik kende maar één zeegat: het Mars
diep. Gelukkig hielp de 'bovenmees
ter' van de Julianaschool, de heer A.
Lever, me verder. Ga maar naar dr. J.
Westenberg van het Zoölogisch Sta
tion aan de Buitenhaven (nu: Nioz,
Texel). Een vriendelijke man die me
graag hielp. Zo is het begonnen. En
het is nooit meer overgegaan.
Het verdrinken van al het land
rondom de 'keileem bulten' van
Texel en Wieringen tot aan de mid
deleeuwse (ca 1250) West-Friese
omringdijk toe en de moeizame
herinpolderingen in de Noordkop
in later tijden, heeft decennia lang
4
Ren V StltL-lidcl.! J/
Mn T. Hrtiiicr
l WH ^tTO»'»QjT
