Verloren Dijk vergraven
De Nieuwe Sandtdijck of Garstdijk
werd vanaf de jaren 1800 de Verlo
ren Dijk genoemd
Aanleiding voor deze naam zou
kunnen zijn dat polder er niet is
gekomen. Het was zelfs een officiële
naam. Want in een krantadver
tentie van 21 april 1874 wordt een
openbare verkoop aangekondigd
bij de boerderij van de weduwe
Hoornsman in het Koegras aan de
Verloren Dijk. In 1911 werd de dijk
nog genoemd in de route om een
stoomtramweg aan te leggen tus
sen Schagen en Den Helder. En het
werd tot in de jaren 1920 gebruikt
als doorgangsweg van de Koegras
naar Huisduinen en Den Helder.
De Nieuweweg tussen de Doggers
vaart richting Tuindorp bestond pas
vanaf 1938. Een ander opvallend feit
is dat in mei 1922 de ligging van de
Verloren Dijk gebruikt werd voor de
aanleg van de waterleiding vanaf de
duinen door de Koegras.
In de jaren dertig van de vorige eeuw
werd de dijk afgegraven. In de Hel-
derse Courant van 19 april 1930 stond
in een artikel: "Wanneer men langs de
Verloren Dijk zijn weg neemt, hetzij
per rijwiel of met een ander middel
van vervoer, zal het een ieder wel
opgevallen zijn dat de zogenaamde
Verloren Dijk nu geheel verloren gaat,
daar de tegenwoordige eigenaar van
die percelen grond, de N.V van de
Bergs Kwekerijen, het land, grenzende
aan de Doggersvaart, met de beschik
bare grond van de dijk op de juiste
hoogte brengen, die nodig is voor de
bloembollencultuur en de plaats waar
de dijk gelegen heeft eveneens voor
dat doel geschikt gemaakt is. Maar
met dit al, de Verloren Dijk raakt daar
ter plaatse geheel weg, al blijven er
nog genoeg overblijfselen op de gron
den van de belendende eigenaren. In
de mobilisatiejaren werd de dijkveel
gebruikt als oefenterrein der militai
ren om daar de zogenaamde kardoes
jes af te schieten voor plaatsbepaling.
Vele Heldersen zullen met mij nu nog
eens terugdenken aan de dagen, die
wij daar in zorgloosheid, als militair
te verstaan, sleten". De Alkmaarse
historicus Johan Belonje (1899-1996)
schreef regelmatig artikelen over de
Noordkop voor de Helderse Courant.
In het jaar 1932 schreef hij over het
vergraven van de Verloren Dijk: "In
de afgelopen maanden november en
december heeft men in het Koegras,
bezuiden Den Helder, grote verande
ringen kunnen bespeuren in het daar
gelegen terreingedeelte, waar zich de
zogenaamde Verloren Dijk bevond.
Want waar tot voor kort op die plaats
zich de oude dijk van het Koegras,
de Verloren Dijk, vertoonde, is thans
geen dijk meer te zien, daar alle ter
rein hier vlak gelegd is en het vele
overtollige zand van het dijklichaam
wijd en zijd werd weg gegraven. De
plek, ook wel genaamd de Pruisen-
hoek of de hoek van Pruisen Hendrik,
vertoont thans niets meer van de
oude dijk, en niets meer van dat aar
dige einde van de dijk, die na in een
sierlijke bocht een poel, restant van
een oude doorbraak, omvat te heb
ben, tegen de Donkere Duinen zijn
eindpunt vond. Het smalspoor heeft
het zand weggebracht, datzelfde zand
wat eens door werkzame handen van
vele dijkwerkers met hun kruiwagens
werd aangevoerd".
Bij de vergraving van de dijk ter
plaatse van de Pruisenhoek (nabij
de Donkere Duinen) kwam dwars
op de as van de dijk een oud sluisje
te voorschijn. Het was van metsel
werk gemaakt met een stenenbo
dem en had een lengte van circa 15
meter met een breedte van circa 1
meter. Eerst werd gedacht dat het
tijdens de dijkaanleg in de 17e eeuw
was aangelegd. Maar na onderzoek
werd vastgesteld dat het steen- en
metselwerk dateert uit de 18e eeuw.
Want het gebruikte formaat gele
handgevormde baksteen is 18e
eeuws en uit Friesland afkomstig,
maar ook de gelijkmatige wijze van
metselen duidde op die periode.
Bronnen
Het zuidoostelijk deel van de afgegraven Verloren Dijk als weg langs de bollenvelden.
Op de achtergrond de Nieuweweg ter hoogte van de bollenschuur van Van der Vlugt.
Oude kaarten en de geschiedenis van de
kop van Noord Holland, J. Westen
berg 1961.
Oude kaarten en de geschiedenis van het
voormalig eiland Huisduinen, J. Wes
tenberg 1956.
Beknopte geschiedenis van Huisduinen
en Den Helder, A. Korff 1958.
De bedijking van het Koegras, door Mr. J.
Belonje (1926).
Helderse Courant, diverse jaargangen.
Internet, Google Earth.
108
