stampte meermalen geheel onder
doch werd het water spoedig en mak
kelijk geloosd. De boegspriet is nim
mer hoeven ingevoerd te worden."
Een andere observatie is: "Bij een
zeer hoge bijna dwars inkomende
deining bedroeg de grootste slinge
ring hoogstens 15 graden".
Over de werking van de machines
stelt Van Gennep vast dat zij 'gedu
rende de gehele reis goed en geregeld
hebben gewerkt'Maar hij vermeldt
ook: "Met zee is echter de beweging
in de kajuit niet zeer aangenaam en
is het stoten van de schroeven bij on
gelijkmatige onderdompeling door de
zee veroorzaakt, alsmede het snijdend
geluid der scherpe schroeven door het
water, vooral in de nacht zeer lastig".
Tijdens de reis wordt de gelegen
heid te baat genomen om te zeilen
maar de prestaties onder zeil vallen
erg tegen. Van Gennep oordeelt, dat
het enige voordeel van het tuig is,
dat daarmee getracht kan worden
"bij averij aan de machines een ha
ven te bereiken". Dit voordeel weegt
volgens hem niet op tegen het
nadeel in oorlogstijd dat het tuig
overboord geschoten wordt waardoor
allicht de torenbeweging belemmerd
wordt of de schroeven onklaar zou
den kunnen geraken". Van Gennep
denkt bovendien dat "bij rammen
het overboord gaan van het tuig
bijna zeker zou zijn".
Heel veel gelegenheid om het schip
tijdens de eerste reis te beproeven
is er echter niet omdat, zoals Van
Gennep het uitdrukt 'het een eerste
vereiste is de mij toevertrouwde bo
dem zonder de minste averij in het
vaderland te brengen en daarom zo
veel ons bekend is, met de beste ver
houding tussen steenkolenverbruik
en vaart, de betrekkelijk lange weg zo
spoedig mogelijk af te leggen.
Thuisreis
De op 1 oktober 1868 vanaf Toulon
aangevangen thuisreis wordt voor
de eerste keer kort onderbroken te
Gibraltar. Op 8 oktober
komt de 'Schorpioen'
aan te Lissabon om op
11 oktober de reis 'on
verwijld' voort te zet
ten. Het ligt in de rede
te veronderstellen, dat
beide genoemde onder
brekingen van de reis
tot doel hebben gehad
om kolen te bunkeren.
De volgende haven,
die wordt aangedaan is
Cowes (Isle of Wight)
waar de 'Schorpioen
in de namiddag van 15
oktober binnen loopt.
Ook dit bezoek is van
korte duur want het
schip arriveert al op
maandag 19 oktober
te Northshields aan de
monding van de Tyne.
De installatie van mo
derne Armstrong 23
cm getrokken voorlaadkanons, me
chanisch afgeremde schuifaffuiten
(compressors) en munitiebergplaat
sen en de inname van munitie bij de
Elswick Ordnance Works te Elswick
(Newcastle) van sir W.G. Armstrong
aan de Tyne neemt vervolgens wel
geruime tijd in beslag. Daarbij
treedt kennelijk zelfs vertraging op,
zoals blijkt uit de bekend gemaakte
verwachting, dat het schip op 15 no
vember 1868 te Hellevoetsluis zou
aankomen. In plaats daarvan duurt
het nog tot 27 november voordat de
'Schorpioen Northshields verlaat
met bestemming Nederland.
Engelse kranten berichten nadien,
dat 'de hoffelijke kapitein' Van Gen
nep voorafgaande aan het vertrek
uit Engeland, een gezelschap van
burgemeesters -waaronder de bur
gemeester van Newcastle - militai
ren, consuls en vrienden, uitnodigt
om "hem naar zee uitgeleide te doen,
om getuige te zijn van het vuren van
het Armstrong-kanon, hetgeen plaats
heeft onder bekwame leiding van de
Dit 'mantelring Armstrong-voorlaadkanon behoorde
voorheen tot de inventaris van de Nederlandse
marine. Het kanon bevindt zich nu in het Fort Nieuw
Amsterdam bij Paramaribo, Suriname.
(Foto Dick Vries)
hoofdofficier Rendell en tot voldoe
ning van allen." Hierna krijgen de
gasten aan boord van het ramschip
een lunch aangeboden, bij welke
gelegenheid Van Gennep zijn dank
uitspreekt voor de ontvangst en hof
felijkheid die hem en zijn officieren
ten deel zijn gevallen tijdens het
verblijf op de Tyne. Nadat de gasten
van boord zijn gegaan "worden de
machines van de Schorpioen met
volle kracht in werking gebracht en
zet het schip de reis voort naar Hel
levoetsluis".
Op dinsdag 1 december 1868 ein
digt de thuisreis van de 'Schorpioen
met de aankomst te Hellevoetsluis.
Bronnen:
Heldersche Courant jrg. 1867 en 1868
Heldersche en Nieuwedieper Courant
jrg. 1867 en 1868
'Historische Maritieme Windschalen
tot 1947' door H. Wallbrink en F.B.
Koek, 2004
'Rapport over Z.M. Schorpioen' door
W.K. van Gennep, december 1868