De Statenbijbel van de familie Castricum
Rens Schendelaar
Lang werd verondersteld dat de
luidklok in het torentje van de
Huisduinerkerk het laatste voor
werp is dat uit de oude historie
behouden is gebleven. De klok
werd in 1537 gegoten door Goe-
bel Sael, de eerste klokken- en
geschutgieter van Amsterdam.
Omdat de Huisduiners tijdens de
diverse overstromingen van hun
dorp telkens de klok uit de toren
hebben gehaald en in veiligheid
brachten is de klok behouden. Zo
kon bij elke herbouw van de kerk de
klok weer in de nok van de nieuwe
toren opgehangen worden. Totdat
ik in het voorjaar een vriendelijke
E-mail kreeg van Fineke van Driel-
Nieuwenhuis, vrijwilligster bij het
Statenbijbelmuseum te Leerdam.
Via mijn achterneef Frans Vriendjes
was Fineke geattendeerd op de Hel-
derse Historische Vereniging.
Oude Statenbijbel
De e-mail veraste mij met het be
richt dat in het Statenbijbelmuseum
te Leerdam een grote Statenbijbel
uit 1741-1744 aanwezig is die in het
bezit geweest is van het Helderse
commandeursgeslacht Castricum.
Hoe weten we dit? Voorin en ach
terin staat een handgeschreven
geslachtsregister met vele familieno
tities. De oudste is de geboorte van
Meijndert Jansz Speijcker, geboren
in het jaar "onses Heeren 1659
den 23 Februarij op een sondagh
de klock 6 ure". Het register ein
digt met de aantekening dat op 15
augustus 1832 te Omoa in Nieuw-
Spanje (Honduras) is overleden:
"Abraham Jansz Kastricum, oud
sijnde 28 jaar 7 maant". Kortom, de
Statenbijbel is niet alleen van grote
historische waarde, het bevat daar
bij nog ruim honderdzeventig jaar
genealogische gegevens die door de
familie is bijgehouden.
In de Statenbijbel worden meerdere
Helderse commandeur-families
genoemd als ook een aantekening
dat het schip van Claas Castricum
is vergaan op 11 oktober 1777 te
Statenhoek. De notitie staat vermeld
bij het overlijden in december 1780
van zijn dertigjarige vrouw Barber
Sijmons Walig, de moeder van zijn
kinderen Jan en Susanna Castricum:
"Zijnde haar man Claas Kastricum
in 't jaar 1777, 11 October, zijn
schip 10 mijl beoosten Statenhoek
in 't westijs gebleven, zijnde daar
met groote 200 man aan lant geko
men, daar weijnige van bij de wil
den (Eskimo's) gekomen en teregt
gekomen zijn, dog de overige tot
heden geen berigten".
Het tragische verhaal van Claas
Jansz. Castricum is al meerdere ke
ren beschreven. Claas die met zijn
schip De Wisselvalligheid op 19
april 1777 naar Arctische wateren
vertrokken was, raakte in augustus
van dat jaar met nog een aantal
Groenlandvaarders muurvast in het
ijs. Schip na schip werd door het ijs
verbrijzeld en tenslotte had Claas
Kastrikum 286 man aan boord,
aftxmstig van zes verbrijzelde sche
pen. Op 11 oktober begaf ook De
Wisselvalligheid het en stonden alle
schepelingen op de schotsen. Na
enkele dagen besloten 230 man de
tocht over het ijs naar Groenland
te wagen, ongeveer veertig man
slaagden daar in. Vermoedelijk
heeft Claas Jansz. Kastricum even
eens een poging gedaan om naar
de vaste wal te komen, maar van
hem is nooit meer iets vernomen.
Zijn naam leeft wel voort, in de
Helderse woonwijk de Schooten is
de Klaas Casterkomstraat naar hem
vernoemd (Castricum werd ook als
Casterkom respectievelijk Kaster-
kum geschreven).
Van zijn vader commandeur Jan
Klaasz. Castricum (1713-1775)
en moeder Martje Aerjens Strops
(1707-1775) bevinden zich de graf
stenen naast elkaar op de Helderse
begraafplaats. Op korte afstand
bevindt zich de grafsteen van zijn
vrouw Barber Walig (1750-1780).
Bijzonder is dat de achterzijde van
deze steen dient als grafsteen van
zijn dochter Susanna Castricum
(1777-1819).
Nederlandstalige Bijbelvertaling
Vanaf het begin van de Nederlandse
Staat (1572) was er een intensieve
bemoeienis van de overheid met de
protestantse kerk. Met onder ander
de Statenvertaling (of Statenbijbel)
beoogde zij meer eenheid in de ze
ven Nederlandse gewesten te berei
ken. De opdracht voor de vertaling
werd door de Staten-Generaal gege
ven. Van 13 november 1618 tot 30
mei 1619 kwam op last van de Sta-
ten-Generaal een Nationale Synode
(is kerkelijke vergadering) te Dor
drecht bijeen om kerkelijke twisten
op te lossen. Daar werd besloten
om een nieuwe Bijbelvertaling te
De Statenbijbel van het Helderse
commandeursgeslacht Castricum.
49
