'Driftig van spraak, levendig van gang'
Jan T. Bremer Portret van Dirk Hendrik
Kolff (1761-1835) door
Petrus Franciscus Greive.
Herinneringen van marineofficier
D.H. Kolff (1761-1835) bezorgd
door Vincent A.J. Klooster en Dirk
H.A. Kolff Linschoten-Vereeniging
Uitg. Walburg Pers, Zutphen, 2011
De uitgave van dit boek door de
Linschoten-Vereeniging is in gang
gezet door de historicus V.A.J.
Klooster uit Den Haag. Hij onder
kende het belang van een in een fa
miliearchief aanwezig manuscript
van de zeeofficier Dirk Hendrik
Kolff (1761-1835) en bracht dit
onder de aandacht van een (ver)
familielid Dirk Kolff.
'Een uitgave van de geannoteerde
tekst door Klooster en D.A.H. Kolff,
voorafgegaan door een inleiding
van Kolff is het prachtige resultaat,
nog versterkt door de illustraties
bijeengebracht door Klooster.' Aldus
de Leidse emeritus hoogleraar zee
geschiedenis Jaap R. Bruijn in zijn
woord vooraf in dit boek.
Inderdaad, een prachtig boek over
een zeeofficier in de roerige 'Franse
tijd' die zijn herinneringen op een
levendige wijze beschreven heeft.
Vooral de bladzijden over de muite
rijen op de Utrecht (1795 en 1798)
en de overgave van de Bataafse
Vloot bij Den Helder tijdens de in
vasie van de Engelsen (en Russen)
in 1799 zijn buitengewoon boeiend.
Dirk Hendrik Kolff werd op 24 sep
tember 1761 geboren als zoon van
een dominee in Amersfoort. Vader
Lambertus was getrouwd met Her-
mina Johanna Methorst, dochter
van Nicolaas Methorst (1698-1748)
die vele jaren schepen, raad en bur
gemeester van Amersfoort was.
De welgestelde Nicolaas Methorst
was een vurig Oranjeklant. Terwijl
Dirk Hendriks oudste broer Ni
colaas Christiaan (1750-1821) in
de voetsporen van zijn grootvader
Nicolaas Methorst trad, werd Dirk
Hendrik (in 1779) adelborst bij de
Admiraliteit van Amsterdam.
In 1782 maakte hij zijn eerste zee
reis onder kapitein Jacob Pieter van
Braam (1737-1803) op het marine
vaartuig 't Loo (250 koppen). Een jaar
later stapte Van Braam, een uitstekend
zeeofficier die zijn sporen vooral 'in
de Oost' verdiend had en tenslotte (in
1792) vice-admiraal werd, met zijn
hele bemanning over op het nieuwe
linieschip 'Utrecht' (450 koppen).
Tijdens de Vierde Engelse Oorlog
(1780-'84) vertrok Dirk Kolff onder
Van Braam naar de Oost om daar de
Engelsen in de Indische wateren te
bestrijden. Maar de vrede met de Brit
ten was al gesloten toen het Hollandse
eskader daar arriveerde.
Als jong officier genoot hij van de
egards die ook hem ten deel vielen
in de Europees-Aziatische samen
leving. Op het eiland Ceylon - ooit
'in bezit' van de Verenigde Oost
Indische Compagnie - genoot hij
van de jacht. Hij geeft kleurige be
schrijvingen van het landschap en
de inlandse bevolking, maar geeft
weinig blijk van belangstelling voor
oorlogsperikelen en politieke ont
wikkelingen.
Over zijn huwelijk met Margrieta
Maria van Braam (1764-1800), doch
ter van de (Oranjegezinde) zeeoffi
cier Willem van Braam, schreef hij al
helemaal niet. Wel was hij zo eerlijk
te bekennen dat hij in begin 1798
- hij was juist een jaar eerder bevor
derd tot kapitein-ter-zee -tijdens een
diner bij de Agent (Minister) van
Marine zich liet vleien met zijn dap
per gedrag in de slag bij Kamperduin
(1797). Ook vermeldt hij eerlijk hoe
hij te maken kreeg met muiterijen
op zijn schip Utrecht en nog erger,
betrokken raakte bij de overgave
(aan de Engelsen) van de vloot bij
Den Helder in 1799. De overtuigend
Oranjegezinde vlootbemanning wei
gerde te strijden tegen de Erfprins op
de Engelse landingsvloot.
Kolff snapte kennelijk niet echt dat
de Fransgezinde regering in Den
Haag voor zijn houding geen begrip
zou hebben. Hij was oprecht ver
baasd toen hij thuis (in Amersfoort)
gearresteerd werd en vervolgens
gevangen gezet.
Spannend is ook het verhaal van
zijn ontsnapping (met hulp van
een dochter) richting Duitsland.
Pas in 1813 keerde hij in ons land
terug. Hij kreeg eerherstel en een
commando over het fregat Van der
Werff. Maar al vrij snel daarna bleek
dat het toch gedaan was met zijn
carrière. Kolffs pensioen (in 1817)
werd hem tegen zijn zin verleend.
Hij was één van de tien oude, ge
trouwe' zeeofficieren die pensioen
kregen, ondanks hun trouw aan
Oranje. Koning Willem I wilde dat
zijn officieren werden beoordeeld
op 'geschiktheid' Kolff werd
blijkbaar meer gezien als een verte
genwoordiger van een voorbije pe
riode dan als een ideale zeeofficier
van het nieuwe Koninkrijk. Hij was
een goedhartig man, maar wel een
'hoekig man', een opvliegend per
soon. Kortom: 'Driftig van spraak,
levendig van gang'.
De herinneringen van deze marine
officier zijn, zoals gezegd, boeiend.
Het boek is bovendien zeer verzorgd
uitgegeven, 222 bladzijden met fraaie
illustraties, prijs 29,95 Euro.
20
