De landingsdivisie
van "Hr.Ms.
Zeeland" op Bali
in 1906. Kapitein-
luitenant ter zee
Houwing was
commandant van de
"Zeeland" en leidde
de landingsdivisie,
die bestond uit
manschappen van de
drie oorlogsschepen
"Zeeland", "De
Ruyter" en "Koningin
Wilhelmina".
(Collectie
Marinemuseum
Den Helder.
Ze stierven toch dapper, burgemees
ter! Ze vreesden den dood niet
De heer Houwing knikt. 'Ze waren
zonder vrees inderdaad, maar dat de
Radjah van de Poeri met zijn gevolg
zich ten doode wijdde, was volgens
hun eer noodzakelijk. Veracht door
alle eilanders zou hij hebben moeten
voortleven. Den Radjah van Lombok,
die zich b.v. niet ten doode wilde wij
den, zich zelf niet wilde krissen, werd
dit indertijd zeer kwalijk genomen.
Hanengevecht
'Na zes weken was 't verzet gebroken
op Bali. In hoofdzaak was 't alleen
tegen den adel geweest. De bevolking
was welwillend en handelbaar, want
't typische was, dat een dag na deze
'poepeltan', dit ten doode wijden, van
den Balischen adel, de Marine een.
hanengevecht op Bali bijwoonde,
tusschen de Balineezen.'
Toch was 't verschrikkelijk kolonel.
De oude burgemeester knikt. 'Het
was verschrikkelijk, al konden wij
niet anders handelen. In oorlog is 't
safety first. Onze Jannen hebben ook
vrouwen en kinderen in Holland. De
landmacht en zeemacht konden niet
rustig afwachten tot ze zelf gespiest
op een lans zouden worden. Wij
hadden al 't verlies van een adjudant
te betreuren, maar inderdaad, ie
dereen bleef lang gedeprimeerd en
onder den indruk, 's Avonds zegt
luitenant ter zee v.d. Bosch tegen me:
Houwing, zoo'n poepeltan hoop ik
nooit meer mee te maken.'
Voor zijn inspanningen tijdens de
Bali-expeditie kreeg Houwing in
1908 een koninklijke onderschei
ding. Hij werd bevorderd tot offi
cier in de orde van Oranje Nassau.
Bij zijn overlijden in 1941 zei zijn
neef, prof. mr. Houwing, dat hij
dankzij zijn karaktereigenschap
pen over het algemeen een geluk
kig leven heeft gehad. 'Hij wist wat
hij wilde. Zo is hij met heel zijn
hart zeeofficier geweest en daarna
burgemeester van Den Helder, met
dezelfde energie, opgewektheid en
geestdrift.'
Burgemeester G. Ritmeester prees
zijn daadkracht en goedhartigheid.
'Hij wist om te gaan met de bevol
king. Hij heeft Den Helder opge
bouwd en de samenhang tussen de
inwoners bevorderd.'
In 1933 werd in de Vogelbuurt een
straat naar hem vernoemd: de Bur
gemeester Houwingsingel. Op een
van de woningen daar is ook een
portret van Houwing als zeeofficier
afgebeeld.
Houwing was getrouwd met M.W.J.
Calten en had twee zoons en vier
dochters. Zijn jongste zoon Jan Wil
lem Clemens, die ook marineofficier
is geworden, kreeg bij koninklijk be
sluit van 25 april 1922 toestemming
om Calten aan zijn achternaam toe
te voegen, Calten Houwing.
Willem Houwing was van novem
ber 1896 tot mei 1897 le officier op
Zr.Ms. Bonaire.
Dit schroefstoomschip met zeilen
werd toen ingezet voor de visserij-
inspectie. De Bonaire, gebouwd
in 1876, ligt sinds een aantal jaren
in het oudste droogdok van Wil
lemsoord, waar het wordt gerestau
reerd. Een minimuseum op de oude
rijkswerf schenkt aandacht aan de
geschiedenis van de Bonaire.
Ewald Vanvught heeft naar aan
leiding van de Bali-expeditie een
documentaire reisroman geschreven
'De Verovering van Bali'. Dit boek is
geïllustreerd met foto's, die jonkheer
H.M. van Weede tijdens de expedi
tie in 1906 heeft gemaakt.
(Bronnen: Heldersche Courant, 29
februari en 17 maart 1936; Hande
lingen Tweede Kamer van 8 novem
ber 1906; Zwerftochten op Bali door
W.O.J. Nieuwenkamp.)
126
