Zeebeving van 1931 voelbaar in
Den Helder
Angstiger is het verschijnsel wan
neer de aarde trilt en beeft. In het
verleden zijn er een aantal aardbe
vingen geweest die ons hele land
deed schokken, zoals de bevingen
van april 1580 en niet veel later van
2 januari 1602. Zo is ook bekend
dat er in de vroege morgen van 18
februari 1756 een aardbeving heeft
plaatsgevonden waarbij wel 7 tot 8
schokken werden geteld. De mel
dingen kwamen uit het hele land.
In de landen rond de Noordzee vin
den ook zeebevingen plaats. Men
spreekt van een zeebeving wanneer
het epicentrum gelegen is op de
bodem van de zee. Op een schip
op volle zee wordt een zeebeving
meestal ervaren alsof het op een
wrak stoot of aan de grond loopt.
Voor de omliggende landen kunnen
de gevolgen echter desastreus zijn
als de ontstane golven de kust berei
ken. Dat komt omdat door de afne
mende kustwaterdiepte de snelheid
kleiner wordt, de golfhoogte neemt
toe en er kunnen brandinggolven
ontstaan van tientallen meters hoog,
bekend als tsunami. Ook in Europa
komen tsunamis voor. Zo vond er
circa 7200 jaar geleden een grote
tsunami plaats op de Noordzee.
Het is altijd mogelijk dat er opnieuw
een tsunami in West Europa zal
voorkomen, maar volgens deskun
digen is de kans nihil. In de Noord
zee komen maar weinig aardbevin
gen voor en daarom is het risico
dat er een tsunami ontstaat ook erg
klein. Uit de middeleeuwse en de
recente geschiedenis zijn slechts
twee Noordzee tsunamis bekend:
Op 6 april 1580 vond een zeebe
ving van ongeveer 6.2 op de schaal
van Richter plaats in het Nauw van
Calais. De beving werd gevoeld in
Nederland, België, Engeland, Duits
land en noord Frankrijk. Het ver
oorzaakte een 4 meter hoge tsunami
die de noord Franse steden Calais
en Boulogne overstroomde. De
tweede was niet eens een duidelijke
tsunami maar een vreemde zeebe
weging midden op de Noordzee.
De oorzaak was een zeebeving met
een kracht van 6.1 op de schaal van
Richter. Dit vond plaats in de nacht
van 6 op 7 juni 1931 ter hoogte van
de Doggerbank. De zeebeving werd
in heel noord Europa en ook in Den
Helder gevoeld. De bemanning van
schepen die zich op dat moment op
de Doggersbank bevonden zagen
een golf. Er werden geen overstro
mingen van de omliggende kusten
gemeld. De schokken veroorzaakte
grote opschudding, het waren de
hevigste die ooit in Engeland waren
geregistreerd. Mensen liepen ver
schrikt de straat op waar zij uren
lang verbleven om verdere gebeur
tenissen af te wachten. De Helderse
Courant schreef daarover op 9 juni
1931: "Aardschokken in Den Helder
gevoeld. De aardbeving heeft zich
om 01.50 uur ook in onze stad en
op andere plaatsen in het land doen
gevoelen. Omtrent Den Helder berei
ken ons van verschillende inwoners
berichten". De meldingen kwamen
uit de Breewaterstraat, van bewoners
van het Paleis aan het Nieuwe diep,
van het Havenplein, de Hoofdgracht,
van portiers van de Rijkswerf en
havenwachten, uit de Molenstraat
en uit de Gravenstraat. De schokken
duurde volgens de getuigen wel 20 tot
35 seconden, woningen trilden, hang
lampen slingerden, meubilair stond
te schudden en mensen werden wak
ker. Daar zij wat tijd en duur betreft
alle overeenstemmen, kan er ons
inziens niet aan worden getwijfeld,
dat wij hier te doen hadden met een
uitloper van de elders geconstateerde
aardbeving, en het verschijnsel is, in
ons lage, en tot nu toe voor aardbe
vingen vrijwel onkwetsbare landje,
wel een merkwaardigheid!" aldus de
Helderse Courant.
Bronnen:
Het gebeurde op 't Marsdiep,
een dubbele eb als wonder Gods, door
Jan T. Bremer,
Levend Verleden juni 2000.
Kort verhaal van de aerdbevinge die in
geheel Nederland gevoeld is,
18 february 1756.
KNMI catalogus van aardbevingen in
Nederland (1990).
Helderse Courant, diverse jaargangen,
archief HHV.
133
