duim 2,5 cm en een once heeft een
gewicht van 100 gram. Met andere
woorden; de omtrek was 32,5 cm,
het gewicht 350 gram.
Kometen
In de maand september van het jaar
1858 werd in Den Helder de komeet
Donati waargenomen, de krant
schreef: "Ongeveer twintig graden
boven de horizon makende een rech
te lijn met de beide achterste sterren
van de Grote Beer, met naar boven
gerichte en iets naar het noorden
hellende zwak verlichte staart. Zij zal
nog twee weken te zien zijn, het beste
tijdstip is tussen 8 uur en negen uur
's avonds".
Een andere bekende komeet is de
komeet Halley. Het is een van de be
kendste en helderste periodieke ko
meten en vernoemd naar Edmond
Halley (1656-1742) Brits astronoom
en directeur van de sterrenwacht
van Greenwich. Hij heeft voor het
eerst vastgesteld dat kometen vol
gens een bepaald patroon versche
nen. Zo heeft komeet Halley een
omlooptijd van ongeveer 76 jaar. De
oudst bekende waarneming dateert
waarschijnlijk uit 466 voor Christus.
Onder andere Chinese, Babyloni
sche en oud Europese astronomen
omschreven de komeet. Op 24 mei
1910 stond in de krant dat: "Hal
ley's komeet is zondagavond alhier
door velen met het blote oog waar
genomen als een lichte plek aan het
uitspansel, die nu en dan door damp
minder helder was geworden". De
laatste passage van de komeet nabij
de aarde vond plaats in 1986, de
komeet was toen nauwelijks met het
blote oog te zien was. In 2061 wordt
komeet Halley weer verwacht.
Een onbekend verschijnsel werd
op 8 maart 1863 waargenomen. De
krant schreef: "Men zag eensklaps
in de richting van het noorden een
halve cirkel naar het zuiden beschrij
vende, een sterk lichtgevend voor
werp het zwerk doorkruisen, hetwelk
schitterde met een glans, die het hel
derste zonlicht nabij kwamen, binnen
een minuut in kegelvormige vonken
uiteenspatte. Ook uit Amsterdam, 's
Gravenhage, Dordrecht, Gouda en
Zutphen meldt men, dat op het zelfde
tijdstip het luchtverschijnsel op die
plaatsen is waargenomen".
Vallende sterren
In de jaren dertig van de vorige
eeuw werden veel vallende sterren
waargenomen. Zo hebben in een
novembernacht van het jaar 1931
verscheidene mensen aan de hemel
een soort meteorenregen gezien wat
een schitterend en indrukwekkend
gezicht was, aldus de krant. Op
sommige momenten was alles hel
verlicht en kon men de gehele om
trek zien, het was of Den Helder en
Texel in een zee van licht baden en
wat eveneens eigenaardig was, was
dat het op dezelfde moment begon
te regenen. En op 10 oktober 1933
meldde de krant: "Gisteravond heeft
zich een zeldzaam hemelverschijnsel
voorgedaan dat allerwegen belang
stelling heeft getrokken. Vanaf 7 uur
werden overal in het land, ook in
onze stad, vallende sterren waarge
nomen in zo groot aantal als hier bij
mensenheugenis niet is voorgekomen.
Vanuit Duitsland werd gemeld dat de
sterrenregen van 1833 en 1866 over
troffen heeft. In een periode van 15
minuten werden 200 vallende sterren
geteld".
De interesse was gewekt want er
kwam een maandelijkse rubriek
in de krant over astronomische
verschijnselen. Men schreef over
de stand van de zon, de maan, de
sterrenbeelden en de waarneming
van planeten. Ook verschenen er
populaire programma's over kome
ten en meteoren op de radio. In Den
Helder richtte men de Heldersche
Weer- en Sterrenkundige Kring op,
de kring organiseerde activiteiten en
drukbezochte avonden met voorna
me gastsprekers die in de beneden
zaal van de Zeevaartschool werden
gehouden.
Vliegende schotel
Opvallend was de melding in de
krant van 26 maart 1935: "Zon
dagavond heeft men boven Texel
een eigenaardig licht waargenomen.
Eerst vielen snel achtereen twee ster
ren, even later verscheen een zeer
lange vurige lijn die vrij lang bleef;
na ongeveer een halfuur kwamen in
deze lijn kronkels, daarna verdween
geleidelijk de lichtende streep. Dit
verschijnsel werd ook waargenomen
door inwoners van Den Helder en
door de schildwacht van vliegkamp
De kooy. De gegevens zijn gemeld
aan het meteorologisch instituut
te De Bilt". Alle deze meldingen
werden verzameld en in de krant
verschenen oproepen om te reage
ren. Men vond het van groot weten
schappelijk belang, de onderzoeken
werden verricht bij het KNMI of de
Sterrenwacht Utrecht. Een ander
verschijnsel deed zich voor op zon
dag 11 oktober 1942: "Gedurende
enige seconden het hel oplichten van
de avondhemel door een meteoor die
een lange staart van rood geel licht
achter zich liet. Het licht wordt aan
geduid als dat van volle maan, het
was in het hele land waarneembaar".
Maar het meest opvallendst is
toch de waarneming gedaan in de
zomer van 1952, op 23 augustus:
"Vrijdagavond om half twee heeft
een bewoner van Den Helder aan
de hemel een vreemd verschijnsel
waargenomen. Uit het raam van zijn
woning aan de prof. Zeemanstraat
kijkend ontwaarde hij een lichte,
ronde schijf met er omheen nog een
kring. Aanvankelijk meende hij met
een weerspiegeling te doen te hebben,
maar plotseling werd de schijf kleiner,
alsof hij met flinke kracht loodrecht
omhoog schoot. De vliegende schotel,
want dat was het verschijnsel stellig
volgens de getuige, had zo te zien een
middellijn van twee meter. Het duur
de drie minuten alvorens de schotel
weer was verdwenen. Er kwamen
geen andere meldingen binnen".
131
