Natuurverschijnselen
Rens Schendelaar
Den Helder heeft een aantal op
merkelijke natuurverschijnselen
meegemaakt die bij ons bekend
zijn uit historische boeken of van
krantenartikelen. Zo is er de be
kende beschrijving van een dub
bele eb langs de kust in het boek
'Verwerd Europa' van P. Valcke-
nier uit 1675. Met een dubbele eb
wordt een buitengewoon langdu
rige eb bedoelt.
Deze eb was niet alleen uitzonder
lijk maar zorgde vermoedelijk ook
voor een verassende wending tij
dens de Derde Engels - Nederlandse
Oorlog (1672-1674). Want nadat de
zeeslag bij Solebay op 6 juni 1672
met De Ruijter en Cornelis Tromp
zonder overwinnaar was geëindigd
verscheen er enkele weken later een
Engelse vloot voor de kust van Den
Helder. "In den morgen van den 13
julij kwam 's vijands gezamenlijke
macht ter hoogte van Den Helder
opdagen en zette het, langs den wal
stevende, regt op onze zeegaten aan.
Men verwachtte niet anders dan
dat de gevreesde landing thans zou
bewerkstelligd worden. Gedurende
twee dagen kruiste zij tusschen het
Landsdiep en de Slenk. Op den een
en twintigste stak uit het zuidwest
ten westen een allerhevigste storm op,
voor afgegaan naar hetgeen sommige
beweren door ene dubbele of verleng
de ebbe, welke tegen de gewone rege
len der natuur twaalf uren duurde,
en die het landen van den vijand,
welke, naar het schijnt, op den vloed
wachtte, om zijne krijgsmacht aan
boord te brengen, eerst vertraagde en
daarna onmogelijk maakte". Aldus
J.C. de Jonge, in zijn bekende 'Ge
schiedenis van het Nederlandsche
Het Wierhoofd met de ingang van de
haven het Nieuwediep bij storm.
Zeewezen' (1837 deel 4). Ondanks
dat er bij befaamde historici twijfel
heerst over datum en voorval moet
er toch iets van dien aard geweest
zijn. De 19e eeuwse historicus R.
Fruin, die uiteraard met het werk
van De Jonge bekend was, veron
derstelt dat het verschijnsel van een
dubbele eb een jaar later, in 1673,
gedateerd moet worden. Wel is men
het eens dat er een dubbele eb heeft
plaatsgevonden. Zelfs de Engelse
theoloog en historicus bisschop Gil
bert Burnet (1643-1715) maakte er
melding van.
Storm op de kust
Omdat Den Helder aan drie zijden
omgeven is door water zijn de Nieu-
wediepers wel wat gewend als er een
echte storm waait. De stad ligt heel
open aan de kust, de wind heeft alle
ruimte en wordt nauwelijks geremd.
Overigens heeft het Waddengebied
haar eigen weer. Meestal waait het
daar harder dan op het land, vaak
ongeveer 1 of 2 Beaufort meer. In
Den Helder staat er 25 van de tijd
windkracht 5 of meer, in de Bilt (bij
het KNMI) is dat maar 3% van de
tijd. Overigens geldt dit ook voor
Vlissingen en Hoek van Holland.
Storm kan in Nederland het hele
jaar door voorkomen, maar de kans
op een flinke storm die geruime tijd
woedt, is het grootst in de periode
oktober tot en met maart. Tegen
woordig worden we tijdens een
extreme weersverwachting opmerk
zaam gemaakt door een weeralarm
dat wordt afgegeven. Maar vroeger
overkwam het de mensen, zoals
in oktober 1938 en dan schreef de
krant: "Het was de eerste herfststorm
maar zelden zette oktober slechter in
dat dit jaar. Op de dijk aanschouwde
men Nieuwediep op zijn hevigst
en schoonst. Grijsgroen deinde het
Marsdiep voort. Zover het oog reikte
was daar een wilde roering, een
onafgebroken op elkaar ketsen van
brekers en het loeien van de storm
over het op gezwiepte water. Op de
dijk stonden veilig beschut achter de
borstwering, de Jutters. Weggedoken
in hun blauwe jassen, de handen
diep weg gegraven in hun zakken.
Voor hen lag het Marsdiep en nog
verder de Razende bol. En als ergens
de hel was losgebarsten dan was dat
Mrf, f 4
129
