De Koningstraat in 1931. Links het gebouw van de Helderse Courant, een paar
huizen verder het hoge gebouw van de Groen van Prinstererschool.
een winkel had en waar ook de school
met de Bijbel, de Groen van Prinsteren
school was gevestigd. Het is alsof hij op
een bankje op de dijk zit zo vertelt Sally
zijn verhaal:"Iedere morgen zette ik aan
beide kanten van mijn winkeldeur twee
hoge stapels zinken emmers, zo hoog als
de toren van Babel. En iedere morgen
om precies vijf voor negen, komt zo' n
jongen van de Bijbelschool mijn deur
voorbij. Al een paar keer is het hem
gelukt om de stapel om te trappen. Mijn
emmers rolden rinkelend over de straat.
Op zekere dag, ik sta juist een stoel te
politoeren, zie ik die sallemander met
een grijns op zijn gezicht aankomen. Ik
hou hem goed in de gaten maar hij is
me te glad af en Rang.daar gaat de
toren met emmers weer tegen de straat.
Ik grijp mijn politoerkwast en ren op
mijn sokken achter die kwajongen aan.
Vlak bij de school heb ik hem te grazen.
Hij kronkelt als een gladde aal in een
viskar maar wat Manheim eenmaal in
zijn handen heeft laat hij niet meer los.
Ik grijp hem bij zijn neus en net alsof
het een mahoniehouten stoel is maak ik
zijn hele kop bruin. Ook van de meester
van de Bijbelschool kreeg hij zijn portie
en de toren van Babel bleef voortaan
staan". Precies alsof hij nog in Den
Helder is, alsof er geen doodsgevaar
dreigt in Polen, zo zat hij daar te praten.
Hij wil alles een ogenblik vergeten en
daarom praat hij over het verleden dat
zo mooi was. Hij weet dat hij diezelfde
nacht nog wordt ingeladen in een goe
derenwagon met eindbestemming Aus
chwitz maar hij vertoont geen blijk van
angst. Hij beseft dat hij Den Helder niet
meer terug zal zien." Doe ze allemaal
de groeten", zegt hij tegen Levy. Met de
woorden Legajiem Oelesjolaum-Ten
leve en ten goede, nemen zij afscheid.
Manheim is vermoord, vuil en lafhartig,
zoals tienduizenden andere Nederlan
ders vermoord zijn. Manheim, we ver
geten je niet.
Bronnen: Artikelen in de Heldersche
Courant geschreven door Levy Grun-
wald op 20 april 1946, 27 april 1946, 3
mei 1946 en 15 mei 1946.
Adresboek Den Helder 1933.
Kamp Westerbork
102
