werf Amsterdam in het juiste formaat
konden worden gesneden metdaar
aanwezige krachtapparatuur' en waarin
de nodige gaten werden geboord. De
platen konden met behulp van een
gloeioven met bedding op gloeihitte
worden gebracht om in de gewenste
vorm gehamerd en geklopt te worden.
In de spantovens bij de grofsmederij
werden spanten gebogen uit staven, die
daartoe over de gehele lengte gloeiend
waren gemaakt. De werktuigen voor het
bewerken van pantserplaten en spanten
waren (gedeeltelijk) afkomstig van de in
1868 gesloten Rijkswerf te Vlissingen.
Daarbij moet gedacht worden aan hy
draulische persen, schaafbanken, boor
machines en gloeiovens.
Ook werd te Amsterdam een galvani-
seerinrichting geïnstalleerdomdat hier te
lande nog geen inrichting bestond, waar men
andere dan zeer kleine voorwerpen mee kon
galvaniseren De outillage werd verder
uitgebreid met een drijvende stoomkraan
(bijgenaamd 'de Olifant'), die 80 ton kon
verplaatsen en bestemd was om geschutsto
rens, ketels en dergelijke te lichten.
Met deze vernieuwingen werd het mo
gelijk om in 1869 op de Rijkswerf te
Amsterdam de twee gepantserde ijzeren
monitors, Zr. Ms. 'Cerberus' en Zr. Ms.
'Bloedhond' van stapel te laten lopen, in
1870 gevolgd door het gepantserde ijze
ren ramschip Zr. Ms. 'Guinea'. In nog
geen twee jaar tijd was de marinewerf te
Amsterdam van een traditionele werf
van aanbouw voor houten schepen
veranderd in een voor die dagen mo
dern industrieel complex. Al met al een
fraai resultaat, wanneer bedacht wordt,
dat de in 1863 te water gelaten HMS
'Achilles' het eerste ijzeren pantserschip
was, dat op een Britse Royal Dokyard
(Chatham) was gebouwd.
In de jaren '70 werd nog een gieterij
voor bronzen (staalhard brons) geschut
in gebruik genomen op de Rijkswerf te
Amsterdam.
op Willemsoord met name rondhouten,
tuigage, zeilen en andere uitrustings
stukken voor de te Amsterdam gebouw
de schepen vervaardigd.
Vanaf de jaren 1840 werd de uitrus
ting van de op de Amsterdamse werf
gebouwde schepen volledig op Wil
lemsoord verzorgd. Alle te Amsterdam
aanwezige voorraden met uitrustings-
goederen werden om die reden naar
Willemsoord gebracht.
Op Willemsoord werden in de periode
tussen 1857 en 1866 belangrijke bouw-
Door het graven
van een droogdok
(dok I) bij de aan
leg van Willems
oord, in de peri
ode 1813-1827,
werd voorzien in
de aanschaf van
een 'vuurmachine'
(stoommachine)
voor de aandrij
ving van de pom
pen. Deze vroege
mechanisering op Willemsoord is niet
zonder problemen verlopen maar niet
temin succesvol gebleken. Het zou de
moeite waard kunnen zijn om te ach
terhalen hoe de mechanisering door
stoomaandrijving vervolgens voor
andere werktuigen is verlopen. In de
functie van werf van uitrusting, werden
Gedenksteen in de sluis van het dokkanaal (boerenverdriet)
met de gebeitelde tekst: '18 april 1859 - de Prins van Oranje
legt den eersten steen'.
en herstelactiviteiten uitgevoerd, die
gezamenlijk zijn aangeduid als 'tweede
bouwcampagne'. Dit ter onderscheid
van de aanleg van Willemsoord in de
jaren 1813-1827. Om in te spelen op
de verwachting steeds grotere (ijzeren)
stoomschepen te moeten uitrusten en
onderhouden werd het noodzakelijk
geacht om vernieuwingen te realiseren.
Daarnaast was op Willemsoord sprake
De door B.J. Tideman voor de
Amsterdamse werf ontworpen
stoomkraan- of bok 'de Olifant'.
De stoombok bevindt zich op de
afbeelding in de marine binnenhaven
te Den Helder. Op de afbeelding is
ook het eerste voor droogzetting van
torpedoboten bestemde drijvende dok
(dok III) te zien, dat rond 1910 op
Willemsoord in gebruik werd gesteld.
De aanwezigheid van het drijvende dok
versterkt het vermoeden, dat de foto niet
zo lang na de sluiting van de Rijkswerf
Amsterdam in 1915 is gemaakt.
96
Den Helder
Marinewerf
IÉ
Willlemsoord
