Meesterwerk van tekenleraar Leich Portret van zwarte korporaal 'Jan Kooi' met Militaire Willemsorde Wout Smit De adelborsten aan het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) kre gen van 1854 tot 1888 tekenles van Johan Coenraad Leich. Hij was geen militair, maar een burger. Sinds 1849 was hij verbonden aan de tekenschool van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen aan de Hoofd gracht. Bij zijn komst introduceerde hij zich in het Weekblad van Den Helder en het Nieuwediep per advertentie: 'De On- dergeteekende, benoemd tot Plaatse lijken Teekenmeester alhier, verwittigt het Publiek, dat hij zich als zoodanig in deze Gemeente heeft gevestigd. Zij, die verlangen privaat onderwijs te ontvangen, worden verzocht, zich te vervoegen ten huize van den Heer Hes- selink, aan den Kanaalweg, waar nadere inlichtingen te bekomen zijn. Ten aan zien van de opening der Teekenschool verwachte men nadere aankondiging. J.C. Leich. Kunstschilder.' Blijkbaar bouwde hij al snel een goede naam op, want enkele jaren na zijn komst werd hij aangetrokken als te kenleraar voor de kwekelingen van de Rijks-Normaalschool (tegenwoordig Pedagogische academie) en voor de leerlingen van de Industrieschool (Technische school). Leich was niet alleen leraar, maar ook kunstenaar. Als stadstekenmeester trok hij erop uit om karakteristieke Helderse beelden vast te leggen zoals de haven, de duinwa terleiding, het weerstation op de dijk en schepen. Daarnaast maakte hij religieuze en historische afbeeldingen ('Christus voor Pilatus' en 'De bangste dag van Alkmaars beleg'). Bovendien leverde hij illustraties voor boeken, zoals 'Tafereelen uit de Nederland- De Afrikaanse huursoldaat Jan Kooi in vol ornaat met zijn onderscheidingen, geportretteerd door Johan Coenraad Leich. Museum Bronbeek, Arnhem. sche Geschiedenis', 'Aanschouwelijke Natuurkunde' en 'De Prinsen van Oranje-Nassau in Nederland'. Ten slotte maakte hij een aantal portretten, o.a. van kroonprinses Wilhelmina en zeeredder Cornelis Dito. Het meest op merkelijke werk van hem in dit genre is een schilderij van een zwarte man met kroeshaar in een militair uniform met goudkleurige knopen en een aan tal medailles op zijn borst, waaronder die van Ridder der 4e klasse van de Militaire Willemsorde. Afrikaan Deze zwarte man werd 'fan Kooi' ge noemd. Hij was een van de drieduizend Afrikaanse huursoldaten die in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) dienden. Bij zijn terugkeer naar huis na een diensttijd van twaalf jaar, maakte hij een tussenstop in Harder wijk. Daar bevond zich het Koloniaal Werfdepot. Koloniale troepen wachtten er op hun uitzending naar de Oost of de West. Afzwaaiende militairen wachtten er op hun ontslagpapieren, reisbiljetten en bewijsstukken voor hun pensioen of andere uitkeringen. Of Leich het portret in opdracht of op eigen initiatief heeft gemaakt, is niet bekend. Zwarte soldaten waren geen onbekend verschijnsel voor hem. Vanuit de tekenzaal op de eerste verdieping van het K.I.M. zag hij regelmatig schepen met koloniale troepen aankomen en vertrekken. Vooral het vertrek ging met veel veiligheidmaatregelen gepaard, omdat men bang was dat soldaten on derweg vanaf het station naar de haven zouden deserteren. Bij terugkeer van de koloniale troepen bevonden zich onder de zieke soldaten soms ook Afrikanen die direct vanaf het schip naar het Ma rinehospitaal naast het K.I.M. werden overgebracht. 62

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2011 | | pagina 16