graag bekende vergelijkingen maakte, ter overtuiging van het plan. Zo maakte Jan Blanken regelmatig vergelijkingen en beschreef dan bijvoorbeeld de situaties van bekende Franse havens als Brest en Cherbourg. Wat wel zeker is en ook van belang is, of Napoleon de woorden uitgesproken zou hebben, leert het onderzoek naar notities in 19e eeuwse boeken. Want niet lang na het bezoek van Napoleon aan Den Helder maakte Abraham Jacob van der Aa in 1844 er voor het eerst melding van in zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. Hij schreef: "Napoleon, welke deze plaats het Gibraltar van het Noorden noemde, had plan er eene grote stad en vesting van te maken, en aldaar eener zijner grootste maritieme etablissementen te vestigen". Hier maakte hij, als jongere tijdgenoot van Napoleon, een belangrijke opmerking. Van der Aa (1792 -1857) was een Nederlandse letterkundige, die voornamelijk bekend is geworden door zijn Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden. Dit Aardrijkskundig Woordenboek bestond uit veertien delen en werd tussen 1839 en 1851 gepubliceerd door de uitgeverij van Jacobus Noorduyn te Gorinchem. Het werd samengesteld met behulp van regionale historici. Als Hendrik Jacob Koenen zijn boek Voorlezingen over de geschiedenis des Nederlandschen Handels in 1853 laat uitgeven door Johannes Müller maakt ook deze schrijver melding van de plannen van Napoleon: "De plaats schijnt eene bij uitstek gunstige ligging voor den handel te hebben, en te gelijk een sleutel onzes Vaderlands aan de noordkant uit te maken. Het is bekend dat Napoleon, tijdens de inlijving onzes Vaderlands in het groote Fransche Rijk, voornemens was aldaar eene aanzienlijke stad te stichten, aan welke hij zijnen naam zou hebben gegeven; en dat hij dit punt van Noord Holland gewoonlijk met Gibraltar vergeleek, en het Gibraltar van het noorden noemde. Nu is het zeker wel onmiskenbaar, dat deze groote belangstelling van den werelddwinger in een afgelegen punt van Noord Holland in nauw verband stond met zijne grote ontwerpen tegen de Britschen luipaard; even als hem ook Antwerpen bij uitnemendheid gewichtig was, als wijkplaats voor zijnen vloten". Ook andere Nederlandse schrijvers maakten in de negentiende eeuw melding van Napoleon en zijn woorden dat Den Helder het Gibraltar van het noorden moest worden, waaronder, Jacobus Craandijk (1879), Hendrik Blink (1897) en Servaas de Bruin (1869). Maar geen van de auteurs geeft aan wanneer en waar Napoleon zijn uitspraak gedaan zou hebben. Wat overigens niet wegneemt dat Den Helder dankzij Napoleon wel het Gibraltar van het Noorden is geworden. De historie van Gibraltar Op 4 augustus 1704 veroverde een Engels Nederlandse coalitievloot de Rots van Gibraltar en sindsdien bleef de doorvaart door de Straat van Gibraltar onder Engels toezicht. In 1713 kwam het definitief in Engelse handen. Vanaf 1830 is de rots een Britse kroonkolonie. Een gouverneur vertegenwoordigt de Britse kroon. De haven is voor een deel een militair complex van de Britse Royal Navy, bovendien is er een belangrijke militaire basis in de Rots gebouwd met een observatiepost op de top van de Rots. Anno 2011 is er nog steeds een Brits militair garnizoen gestationeerd. Op de rots leeft een door de Britten ingevoerde kolonie berberapen in een natuurreservaat. Een legende zegt dat, wanneer de apen van de rots weg zijn, het met de Engelse heerschappij aldaar afgelopen is. Mede daarom wordt de populatie streng beschermd. Vernoemingen van Napoleon en Den Helder Napoleondam De stenen dam aan de oostzijde van de Nieuwe Haven, die oostwaarts de Waddenzee inloopt, wordt ook wel als Napoleondam aangeduid. Dit is historisch onjuist omdat de dam al lang voordien gelegd was voordat Napoleon Den Helder bezocht en voordat hij zijn plannen voor deze plaats kenbaar maakte. De officiële naam is Keerdam. Napoleonstraat In de voormalige Oud Den Helder werd waarschijnlijk voor een korte tijd de Langestraat eerst Napoleonstraat genoemd, de vernoeming is bij raadsbesluit na de Franse tijd weer ingetrokken. Napoleons glooiing Ten zuiden van fort Kijkduin ligt de Napoleons glooiing. Het werd zo genoemd omdat het een dijkversteviging betrof die in de Franse tijd werd aangelegd, het heeft niets met Napoleon te maken. In de jaren 1950 kwam de oude dijkversteviging weer bloot die in de volksmond bekend stond als de Napoleons glooiing. Deze dijkversteviging van Noorse basaltstenen is niet meer zichtbaar. Het ligt diep bedolven onder het zandlichaam van de dijk die de Rijkswaterstaat in de jaren 1950 in het verlengde van de Helderse Zeewering tussen fort Kijkduin en het Huisduinenstrand liet aanleggen. Napoleon boom Een artikel in de Helderse Courant van 17 december 1935 beschrijft een aardig voorval op de Rijkswerf. Omdat het verkeer op Rijkswerf Willemsoord nabij de toegangsbrug over de Weststraat steeds meer toenam werd in het jaar 1935 de aansluitende weg op het werfterrein verbreed tot een ruim 22

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2011 | | pagina 24