De gashouders waren imposant aanwezig in de Visbuurt; hier te zien aan het einde
van de Hartenstraat, vanaf de hoek met de Vismarkt.
leveren van werktuigen en materieel
voor gasfabrieken, maar een eigen
gasfabriek bouwen en exploiteren,
dat was toch iets anders. Toen de
verantwoordelijkheid hem te zwaar
werd kreeg hij hulp van de plaatselijke
ondernemer Mr. Charles Bosch Reitz,
oprichter van de Duinwaterleiding
maatschappij. Een overeenkomst
tussen beide ondernemers werd
gemaakt, Schreden bouwde de gasfa
briek en Bosch Reitz nam de exploita
tie op zich. Op maandag 8 december
1857 werd in Den Helder de straat
verlichting ontstoken. Een jaar later
had ook de Rijkswerf gaslicht.
Na een roerige periode van onenig
heid tussen de gemeente en de gasle
verancier nam op voorspraak van de
gemeenteraad de gemeente in 1902 de
particuliere gasfabriek over voor ruim
160.000,00 gulden 72.727). Het
gasbedrijf was een openbaar nutsbe
drijf geworden. In die periode werd
begonnen met de aanleg van gaslei
dingen naar de lagere scholen binnen
de Linie. Verder voerde de gemeente
de muntgasmeter in en liet (inhoud
5000 m3 en 8000 m3) twee nieuwe
gashouders bouwen. Voor het vlieg
verkeer werden als baken bovenop
de grootste gashouder over de hele
breedte de letters DH geschilderd. Pi
loten wisten dan ter oriëntatie boven
welke stad ze zich bevonden.
De straatverlichting brandde tot
aan de Eerste Wereldoorlog op gas.
Daarna begon men de straatlantaarns
op elektriciteit aan te sluiten. Toch liet
de gemeente in de oudere wijken tot
in de jaren zestig nog een groot aantal
lantaarns op gas branden. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog was het gas
op distributie. Na de oorlog lag de
fabriek voor een periode stil. Pas een
aantal weken na de bevrijding konden
voorbereidingen worden getroffen om
een van de gasovens aan de Fabrieks-
gracht op temperatuur te brengen,
zodat direct na aankomst van het
eerste kolentransport gas gefabriceerd
kon worden. In juli 1945 werd de gas
fabriek weer in werking gesteld. Ter
nagedachtenis aan het omgekomen
personeel onthulde op 19 april 1947
J. Teune, directeur van de Water en
Lichtbedrijven, een gedenkplaat in de
hal van het kantoor van de gasfabriek
aan de Fabrieksgracht. Na de verhui
zing van het bedrijf in 1980 naar de
Drs. F. Bijlweg werd de gedenkplaat
in de hal van het nieuwe pand aan
gebracht. In de jaren na de Tweede
Wereldoorlog steeg het gasverbruik
door de vele nieuwe aansluitingen
van geisers en warmteapparaten in
de woningen. Ondanks de verhoogde
productiviteit werd de gasfabricage
in 1949 stilgelegd omdat de gemeente
deelnam in de NV Gasvoorziening
Kop van Noord-Holland. Vanaf dat
jaar werd de Alkmaarse gasfabriek de
centrale gasfabriek en leverancier van
het gas voor Den Helder. Dat duurde
maar kort, want daarna kwam het gas
van de Hoogovens uit Velsen. Kortom
de Helderse gasfabriek was overbodig
geworden, zodat de complete opstal
en inboedel op 27 augustus 1951 wer
den geveild in Formosa aan de Ko
ningstraat. Na de sloop van het com
plex in 1980 werd de verontreinigde
grond gezuiverd door een gloei-in-
stallatie, waarna de Woningstichting
er het huizencomplex Louisehof en
Fabrieksgracht liet bouwen. Alleen de
namen Fabrieksgracht en Gasstraat
herinneren ons nog aan de tijd van de
gasfabriek.
Nog eenmaal terug naar de Olvoo
kerk
Het is alweer ruim twintig jaar gele
den dat op 24 oktober 1989 de paro
chianen van de Olvoo-kerk een brief
ontvingen van het parochiebestuur,
dat de kerk aan de Jan in 't Veltstraat
zou worden gesloten. Bisschop Bo
mers van het bisdom Haarlem had
het besloten, want binnen de Linie
was geen plaats meer voor twee ka
tholieke kerken. Zijn redenen waren:
het teruglopende bezoek aan de ka
tholieke kerk, de bouw van kerken
in de nieuwe woonwijken en de lage
financiële inkomsten. Voor katholiek
Den Helder, en allen die de histori
sche kerk een warm hart toedroegen,
betekende het dat een van de mooi
ste godshuizen werd opgegeven. De
beslissing viel zwaar bij de parochi
anen en bij de omwonenden in de
Visbuurt, die samen met de Helderse
Historische Vereniging hun bezorgd
heid uitspraken over de toekomst van
59
-3X-
rLi.ütti—ij
rnJ Mlr-il lMHv
w
i
