Schoorl niet, terwijl dit gezien het feit
dat de windhoos ook over Wieringen
trok, toch wel waarschijnlijk lijkt.4
Oorlogsschepen vergaan (1683)
De laatste grote 17e eeuwse scheeps
ramp op 't Marsdiep die door Dirk
Burger van Schoorl beschreven wordt
is die van 1683:
"In 't laatst van dit jaar quamen
onze oorlogsschepen van Gotenburg
uit Zweeden alhier voor Gaat, van
meening zijnde om binnen te komen,
maar wierde overvallen van een heel
swaren stormwind, zoodat verscheide
Schepen hier van quamen te veron
gelukken." Hij noemt de "Hollandia",
84 stukken en 450 koppen (het volk
wordt gered), de "Woerden", 72 stuk
ken 350 koppen, waarvan slechts 38
man werden gered, 't schip Tijdver
drijf 54 stukken en 230 man, waarvan
slechts 14 overleefden, de "Prins te
Paard", 54 stukken en 230 man die al
len verdronken, 't Schip de "Leeuwin"
54 stukken en 230 man "het welk op
de Haakx aan stukken stiet, dog de
Capitein en het volk wierde gebergt,
't Schip Gouda bemant met 42 stuk
ken kanon en 175 Man is mede op de
Haakx aan stukkengestooten en ge
zonken dog de Capitein en de meeste
part van 't volk wierde nog gebergt."
Tenslotte verging er nog een oorlogs
schip van de Stad Enkhuizen en zijn
"ook verscheidene koopvaardij schee
pen gebleven en gezonken, zoo dat de
schade op eenige Miljoenen wierde
begroot". Dirk Burger van Schoorl
maakt tenslotte in zijn kroniek nog
wel melding van een dijkbreuk op
Texel op 1 oktober 1697, maar hij
spreekt niet over schepen die op het
Marsdiep als gevolg van die storm
verongelukt zijn.
Toch waren er op het Marsdiep sche
pen vergaan, ja, er waren volgens
Buisman "honderden slachtoffers".3
Helaas noemt deze overigens be
trouwbare auteur géén bronnen.
Maar nogmaals: niet iedere storm
betekende een scheepsramp zoals niet
elke watervloed een dijkdoorbraak
ten gevolge had. En een storm die
wel een dijkdoorbraak veroorzaakte,
behoefde nog niet noodzakelijkerwijs
óók scheepsrampen ten gevolge te
hebben en omgekeerd.
Jan T. Bremer
Noten
1 D. Burger, Chronyk van de stad Me-
demblik, Amsterdam 1710
2 H. Grotefend, Taschenbuch der
Zeitrechnung des deutschen Mittelal-
ters und der Neuzeit, Hannover 1948
3 L. van Aitzema, Historie of verhaal
van Saken van Staet en oorlogh in ende
omtrent de Vereenigde Nederlanden,
deel VIII, p.206
4 M.K.E. Gottschalk, Stormvloeden en
rivieroverstromingen in Nederland,
deel III, Assen/Amsterdam 1977,
pp.574, 602
5 J. Buisman, Duizend jaar weer, wind
en water in de Lage Landen, deel 5,
Franeker 2006, p.107
Fragment van het schilderij door
Ludolph Backhuysen (ca 1666):
Terugkomst van de 'Hollandia'.
(Nederlands Scheepvaartmuseum
Amsterdam.)
102
