Geloven in de Stad
neervallende granaatscherven geveld
werden. Granaatscherven, die we in
het water van de Binnenhaven zagen
vallen, ja die we - soms nog warm -
van de straat opraapten!
Maar toen was het ook alweer voor
bij. Vijf dagen slechts had de strijd
geduurd. De ochtend na de capitulatie
zagen we de eerste Duitse soldaten
de stad al binnentrekken. En al gauw
leek het of ze er altijd geweest waren
en leek het leven op oude voet door
te gaan. Maar dat was slechts schijn,
want al gauw kwamen de eerste bom
bardementen door de geallieerden.
Bommen bedoeld voor de rijkswerf
troffen maar al te vaak de woningen
van de burgers van Den Helder. Al
gauw kwam er een ware uittocht op
gang. Ook ons gezin vertrok. We heb
ben enige tijd in 't Zand vertoefd,
vervolgens een week in Warmond
(bij een dienstkameraad van vader),
daarna op een 'bolletje' - een klein
model botter - van ome Piet in de
Van Ewijcksvaart en tenslotte op
Wieringen. Maar toen het wat rus
tiger leek, toch weer terug naar de
Binnenhaven in Nieuwediep. Ieder
van ons probeerde iets te verdienen,
wat in een zo goed als verlaten stad
als Den Helder niet eenvoudig was.
Zo werkte ik die zomer hele dagen en
mijn jonge broer Okko (1932) halve
dagen bij een gemengd bedrijf, met
akkerbouw en veeteelt dus, even bui
ten de stad in het Koegras. Dat bracht
niet alleen een beetje geld op, maar,
wat belangrijker was, ook wat melk.
Op een van die mooie meidagen in
1944 zaten we 's morgens zo rond half
acht in de keuken een broodje te eten
toen we plotseling licht mitrailleur-
vuur hoorden. Een beetje ongewoon,
want normaal gesproken zouden we
eerst luchtalarm gehoord moeten
hebben. Ook zou het schieten heviger
geweest zijn en vooral ook zwaarder.
Onder die omstandigheden zouden
we binnen gebleven zijn, dat hadden
we zo langzamerhand wel geleerd.
Maar nu klonk het anders en toch
nieuwsgierig geworden liepen we met
ons broodje in de hand in de rich
ting van de poort vanwaar het geluid
kwam. Gebukt, Okke rechts, ik links,
loerden we naar alle kanten, maar
konden nog steeds niks bijzonders
ontdekken. We hoorden wel vliegtui
gen, maar zagen ze niet. Tot plotse
ling een enorme explosie ons meters
terug de steeg in slingerde. Eerst is
er een poosje niets, dan ben je ver
doofd, daarna probeer je langzaam
tot je positieven te komen. Maar als
je geen bloed ziet, verder geen pijn
voelt, niets van een verwonding kan
ontdekken, maakt de schrik plaats
voor verbazing. Verbazing dat er als
door een wonder niks onherstel
baars was gebeurd.
Maar plotseling begon Okke die
naast me lag, te schreeuwen dat hij
gewond was. Eerst dacht ik nog: hij
is alleen maar geschrokken, want
ook bij hem zag ik zo gauw niets.
Intussen waren we allebei overeind
gekrabbeld en naar binnen gerend
waar moeder, door het lawaai wak
ker geworden, op ons afkwam.
Moeder, rustig als altijd, had weinig
woorden nodig en deed Okke zijn
hemd uit. Toen pas zag ik dat hij een
centimeters diepe vleeswond in zijn
rug had en enkele kleine wondjes
aan zijn hoofd. Okke werd naar het
ziekenhuis gebracht waar de wonden
werden behandeld. Een duidelijk
litteken op zijn rug herinnerde later
aan dit voorval. Het was waarschijn
lijk een vliegtuiggranaat geweest,
die nauwelijks een meter boven ons
hoofd tot ontploffing gekomen was.
De granaatkop moet de wond in de
rug van Okke veroorzaakt hebben.
Toen we nadien een hand vol gra-
naatscherfjes, die rondom ons in de
grond en in het hout geslagen waren,
gevonden hebben, beseffen we pas
dat we ons leven waarschijnlijk te
danken hadden aan het feit dat we
gehurkt in de poort de omgeving
verkend hadden.
Jan T. Bremer/S. Noot-Sarabèr
Op woensdag 13 mei 2009 organi
seert de Werkgroep Stedengeschie-
denis, in samenwerking met het
Regionaal Archief te Alkmaar en de
Gemeente Alkmaar een studiemid
dag onder de titel 'Geloven in de stad'.
Locatie: Theater De Vest, ERIKS zaal,
Canadaplein 2, Alkmaar. De studiedag
is gratis voor eenieder toegankelijk.
Informatie kan worden ingewonnen
bij Jan van den Noort, 010-436 6014
of http://www.stedengeschiedenis.nl
dagvoorzitter: dr. Clé Lesger
11:00-12:00
rondleiding Stedelijk Museum, Cana
daplein 1door drs. Anne-Marie Feld
(hoofd tentoonstellingen)
12:00-13:00
de lunch wordt u aangeboden door
Regionaal Archief Alkmaar. Gelieve u
hiervoor aan te melden bij mevr. M.
Huisman, Regionaal Archief Alkmaar,
telefonisch: 072-566 2626, dan wel via
e-mail: m.huisman@archiefalkmaar.nl
13:00-13.30
dr. Liesbeth Geudeke (Vrije Universiteit
Amsterdam): Kijk en vergelijk, De religi
euze verhoudingen in Edam, Monnic-
kendam en Purmerend (1520-1650)
13:30-14:00
discussie
14:00-14:30
dr. Jurjen Vis (zelfstandig historisch
onderzoeker), over Alkmaarse kerk
geschiedenis of religiegeschiedenis.
Zonder einfühlen gaat het niet
14:30-15:00
discussie
pauze
15:30-16:00
dr. Jos Leenders (zelfstandig historisch
onderzoeker), over Burgerplicht te
Hoorn, dilemma der kleurloosheid
16:00-16:30
discussie
16:30-17:30
borrel
113
