aan was. Staat aan de kant van de Singel, de rups, ofte wel
Carterpillar. Iets nieuws is de Duivelsdraai, waar liefheb
bers van sensatie zich kunnen vermaken, men zit in iets
wat op een auto lijkt en al deze auto's vliegen met een
gang van 40 km naar elkaar toe. Daarnaast, het U-boot
flottille, eveneens spiksplinternieuw, men neemt plaats in
een combinatie van onderzeeboot en auto, en met de zee
in het midden vliegt men eveneens met een snelheid van
ongeveer 40 km in het rond. Op de Prins Hendriklaan
het panopticum (wassenbeelden), op het Stationsplein de
draaimolen van A. van Dam voor jong Den Helder en op
het Koningsplein de miniatuur racebaan. Aan de Kanaal-
weg bevinden zich dan nog enkele kleinere tenten. Tot
middernacht daverde en loeide de grammofoonmuziek
over de stad waarbij toen één lied eindeloos gedraaid werd:
het schone lied van 'Jozef'. De cafés, zowel nabij de kermis
op het Koningsplein als in de binnenstad, stroomden vol
en deden goede zaken, over heel de stad woei de wind in flarden het rumoer
en het gejoel en de daverende muziek, de hemel weerkaatste in rosse gloed
het licht van duizenden lampen. Cafés hebben deuren en ramen open, bin
nen uitpuilende mensenmassa's met voor zich bokalen bier, moeders eten ijs
met slagroom en aardbeien. Jongens in nieuwe kleren, gekamde kuiven met
twee vijftig op zak. En de meisjes in witte jurken, op sandalen, met kleine
hoedjes op. Het geld rolt makkelijk, de Jutterse gemeenschap viert kermis,
de orgels, ballonlieden en harmonicaspelers, rosse zuurstokken, noga, zuur
en zoutkraampjes met zure bommen of Hollandse nieuwe, de stevig opge
maakte kassadames, de bakgeur, toeters, bellen en sirenes. Kermis een stad
vol drukte en verkeer, vol uitbundige vrolijkheid. De zweefmolen met het
grote pierement. Onafgebroken reden de aapjeskoetsiers af en aan, door heel
de stad rinkelden de bellen der paarden en kletterden de hoeven. Zij zorg
den voor een gewirwar van karretjes in de binnenstad. Het vertrekpunt van
de koetsjes op de hoek Kerkgracht - Van Speijkstraat was zelfs regelmatig
verstopt. Tot diep in de nacht vierde een deel van Den Helders uitgaanswe-
reld haar kermisfeest in Casino en Musis Sacrum".
H "'-f*
Kermiswoonwagens op de Achterbinnenhaven,
naar een (pen)tekening van Leo Pinkhof.
Bronnen
Helderse Courant, collectie HHV en collec
tie Regionaal Archief Alkmaar.
Voormalig gemeentearchief Den Helder:
Jaarmarkt - kermis, periode 1815-1900 volg
nummer 74.
Keuren, notificatiën, reglementen en ordon
nantiën, 1657-1827
Resoluties van het bestuur, 1747-1806
(genoemde archiefstukken zijn overgeplaats
naar het Regionaal Archief Alkmaar).
Na afloop
Zondagavond was het slot van de
feestweek en kermisvreugde. Razen
der dan ooit draaiden de auto's, de
bootjes en de zweefmolen. Het was
drukker dan op een van de andere da
gen. Menige oudere voelde zich weer
jong. Maar zo tegen half twaalf begon
het te minderen. De attracties voor de
jongste kinderen waren toen al afge
broken. De draaiorgelfamilies en de
acrobaten waren toen ook al verdwe
nen. De maandag na de kermisweek
was alles weg, alsof er geen kermis
was geweest. Verdwenen was het zie
lige aapje dat zijn kunstje moest ver
tonen in zijn narrenpakje, net als de
waarzegster en al die fraai ingerichte
kramen met wafels, nougatbrokken,
Deventer koek, de palingkraampjes
en naast de paling de zuurkramen,
dat alles was verdwenen. Net als de
harmonicaspelers en de antieke aap-
jeskoetsen, dat alles was weer voorbij.
"Tot de eerste week in juli 1940!"
schreef de Helderse Courant. Wie kon
toen vermoeden dat de kermis van
1940 nooit zou plaatsvinden door het
uitbreken van de oorlog?
Rens Schendelaar
De kleurenfoto's van de kermis in juli 1939
zijn afkomstig uit de Beeldbank van de
HHV. Ze zijn gemaakt door J. van Hasselt,
geboren in 1903 in Overijssel, werkzaam
in Den Helder vanaf 1933 als technisch
hoofdambtenaar bij de gemeentelijke dienst
Openbare Werken in de functie van Inspec
teur van Bouw- en Woningtoezicht. Vóór
zijn komst naar Den Helder was Van Hasse t
architect te Katwijk en leraar aan de U.T.S.
Hendrick de Keyserschool te Amsterdam. 11
1956 vertrok hij vanuit Den Helder naar zij t
vorige werkgever om weer les te gaan gever
als leraar bouwkunde aan de U.T.S.
62
