De geschiedenis van
het amateur-toneel in Den Helder
Inleiding
In het - verre - verleden kende Den
Helder al een florerend amateurto
neelleven. Van de oude gezelschappen
is (ons) eigenlijk alleen de oprich
tingsdatum van het medio jaren zestig
van de vorige eeuw ter ziele gegane
Helders R.K. Toneel bekend. Uit een
even stokoud als interessant notulen
boek dat 'op 26 October 1929 door
lste secretaris I. Wittelaar in gebruik
werd genomen' blijkt, dat de vroegere
rooms-katholieke toneelvereniging
op vrijdagavond 16 augustus 1929
'in de bananenrijperij van den Wel
edele Heer J. Wittebrood' aan de Van
Speykstraat de oprichtingsvergade
ring hield en sindsdien als Heldersch
R.K. Gemengd Tooneelgezelschap
door het locale culturele leven zijn
weg vond.
Menige liefhebber van het plaatselijke
amateurtoneel kan zich wellicht ook
de vereniging T.A.V.E.N.U. nog wel
voor de geest halen. Ook deze vereni
ging bestaat allang niet meer. Wat wij
ons er óók van herinneren is, dat in
de jolige en olijke, maar somtijds ook
zo ironische, Nieuwedieper volksmond
de letters t.a.v.e.n.u. voor 'Toegang
Alleen Voor Een Nette Urker' ston
den. Met welke spot, laat dat gezegd
zijn, T.A.V.E.N.U. onrecht wordt aan
gedaan, want de artistieke prestaties
van haar tonelisten stonden buiten
kijf en daarover werd veelal juichend
naar huis geschreven.
Anno 2008 timmeren naast de 20-
jarige Musicalvereniging Showboat in
Nieuwediep zes amateurtoneelvereni
gingen aan de weg, te weten de 57-
jarige Officieren Toneel Vereniging
(OTV), het 54-jarige WSOV Toneel,
de 52-jarige Toneelvereniging Nieuw
Den Helder (NDH), het 6-jarige To
neel voor Ouderen (TOVO), de 5-ja-
rige PLOTS! en Julia te Julianadorp.
Met uitzondering van Julia en TOVO
zijn de overigen via het lidmaatschap
van de Nederlandse Vereniging voor
Amateurtheater (NVA) automatisch
lid van het Noordhollands Centrum
voor Amateurtheater (NHCA), de
koepelorganisatie voor in de provin
cie werkzame theatergezelschappen.
Jan A. Bruin, de schrijver van de ver-
halenreeks 'De geschiedenis van het
amateur-toneel in Den Helder' is als,
wat heet, onvervalste Kraai (sic!) ge
boren in de vooroorlogse Langestraat
van de ouwe Helder en elders - onder
meer als oorlogsevacué in Heerhu-
gowaard én, ook na de oorlog, in de
omgeving van de Polderweg c.a.- ge
togen. Het doet hem daarom groot
genoegen, dat de straat, waarin hij
- in februari 1938 - het levenslicht zag
in het centrum van de stad alweer wat
langer geleden werd hernoemd.
Niet alleen als scholier, maar ook als
welp en als verkenner van de toenma
lige St. Nicolaasgroep en later als lid
van de vroegere Helderse afdeling van
de Nederlandse Katholieke Jongeren
Beweging (NKJB) en nadien in de
gelederen van het toenmalige Helders
R.K.Toneel, heeft Jan Bruin, veelal op
de planken van het oude Casino aan
de Molengracht, maar ook elders, zijn
'toneelkunstjes' vertoond.
In de zestiger jaren van de vorige
eeuw werkte Bruin als journalist zo'n
jaar of vier in dienst van het Noord-
Hollands Dagblad in de Kop van
Noord-Holland, inclusief Texel. En
- sedert najaar 1969 - als zodanig in
het groene Apeldoorn én op de Oost-
Veluwe Verre Buitenlanden. Jan T.
Bremer van de redactie van Levend
Verleden vroeg hem in voorjaar 2006
ook eens iets 'historisch' voor het blad
op papier te zetten. Het resultaat is
een - strikt journalistieke - verhalen-
reeks over het Helderse amateurto
neel, waarvan u, met ingang van deze
uitgave, de eerste afleveringen kunt
lezen.
Aan het einde ervan, maar dan zijn
wij inmiddels een jaar verder, vraagt
u zich misschien af: en de Juliana-
dorper toneelclub Julia dan? Waarom
ontbreekt zij in Bruins geschriften?
Welnu, Julia laat jammer en helaas
om -haar- plausibele, maar toch on
begrijpelijke, redenen verstek gaan....
1. Het Helders R.K. Toneel
In de tijd, dat het lidwoord 'Den' nog
niet voor de plaatsnaam 'Helder' werd
geschreven, vond op vrijdagavond 16
augustus 1929 in 'de bananenrijperij
van den Weledelen Heer Wittebrood
aan de Van Speijkstraat' de oprichting
van het Heldersch R.K. Gemengd
Tooneelgezelschap - het latere, tot be
gin zestiger jaren vorige eeuw durende
Helders R.K. Toneel - plaats. Op die
gedenkwaardige zomeravond telde de
club vijftien spelende leden, een aantal
dat korte tijd later door toetreding van
Mej. P. Nijpels en den Heer Kolster' op
zeventien werd gebracht. Het in het
leven roepen van het rooms-katholieke
toneelgezelschap had overigens in
meer opzichten intern zowel als extern
nogal wat voeten in de aarde.
