Tijdens de Duitse bezetting was het
gas op distributie. Dan verschenen
er mededelingen in de krant als: 'de
Directeur der Water en Lichtbedrij-
ven maakt bekend, dat de gas levering
plaats vindt op de volgende uren: 6.30
tot 7.30 - 11.00 tot 12.30 - 18.00 tot
19.00 uur'. Na de oorlog lag de fa
briek stil. Pas een aantal weken na de
bevrijding konden voorbereidingen
worden getroffen om een van de gas-
ovens aan de Fabrieksgracht op tem
peratuur te brengen, zodat direct na
aankomst van het eerste kolentrans-
port gas gefabriceerd kon worden.
In juli 1945 werd de gasfabriek weer
in werking gesteld. Ter nagedachte
nis aan het omgekomen personeel
onthulde op 19 april 1947 J. Teune,
directeur van de Water en Lichtbe-
drijven, een gedenkplaat in de hal
van het kantoor van de gasfabriek aan
de Fabrieksgracht. Na de verhuizing
van het bedrijf in 1980 naar de Drs. F.
Bijlweg werd de gedenkplaat in de hal
van het nieuwe pand aangebracht.
In de jaren na de Tweede Wereldoor
log steeg het gasverbruik door de vele
nieuwe aansluitingen van geisers en
warmteapparaten in de woningen. Om
het gebruik van stadsgas nog meer te
bevorderen opende burgemeester Re-
horst op 22 juni 1950 de Toonzaal in
de Koningstraat (nu het pand van piz
zeria Costa Smeralda) waar de Nieu-
wediepers konden zien wat er op het
gebied van gas- en waterapparatuur
mogelijk was. Ondanks al die ontwik
kelingen hield de Helderse gasfabriek
op te bestaan. In 1949 werd de fabri
cage gestaakt omdat de gemeente deel
nam in de NV Gasvoorziening Kop
van Noord-Holland. Vanaf dat jaar
werd de Alkmaarse gasfabriek dé cen
trale gasfabriek. Dat duurde maar kort
want vervolgens kwam het gas van de
Hoogovens uit Velsen.
Hierdoor was de Helderse gasfabriek
overbodig geworden zodat de com
plete opstal en inboedel op 27 augus
tus 1951 werd geveild in Formosa aan
de Koningstraat. Na de sloop van het
complex in 1980 werd de verontrei
nigde grond gezuiverd door een gloei-
installatie. Woningstichting liet er een
huizencomplex bouwen. En alleen de
namen Fabrieksgracht en Gasstraat
herinneren ons nog aan de tijd van de
gasfabriek.
Iln de jaren zestig ontdekte de NAM
een enorme gasbel onder het Gro
ningse Slochteren. Omdat in Neder
land in die tijd de roep om kernener
gie steeds luider werd, besloten de
NAM en de Nederlandse Staat om het
gas zo snel mogelijk te exploiteren.
Hiervoor werd de Gasunie opgericht.
Maar de Nederlandse huishoudens
gebruikten nog het cokes-ovengas
(steenkolengas). Om het hoogca-
lorische Groninger gas te kunnen
gebruiken moest de apparatuur
omgebouwd worden. Hiermee werd
in 1964 gestart. Ruim 4 jaar later was
Nederland omgebouwd naar een
aardgasland wat het einde
betekende van het stadsgas. Het aard
gas heeft een beduidend hogere ver-
brandingswaarde. Na die periode fu
seerde de Helderse gasleverancier NV
Gasvoorziening Kop van Noord-Hol
land met een aantal andere Noord-Hol
landse bedrijven tot het Energiebedrijf
Noordwest. Vervolgens ging Noord
west op in Nuon, een Nederlands nuts
bedrijf dat elektriciteit, gas en warmte
levert. Het bedrijf heeft in Nederland,
België en Duitsland meer dan 2,7
miljoen klanten. Anno 2007 komt het
gas voor Den Helder voornamelijk uit
Slochteren, ook wel het 'Groningse
gasveld' genoemd. De lengte van het
transportnet in onze gemeente is circa
42 km, de lengte van het distributienet
290 km. Aan de gemeente Den Helder
werd in het jaar 2006 circa 73 miljoen
m3 gas geleverd. Vergeleken met zo'n
honderd jaar geleden (688.496 m3
gasverbruik met circa 26.000 inwoners)
een enorme stijging.
Rens Schendelaar
Kolen voor de gasfabriek worden gelost via de kolenelevator. De stenen fundatie
aan de waterkant is nog steeds aanwezig. Rechts de gracht naar het Vinkenterrein.
."9
