De Zeeslag bij Kijkduin op 21 augustus 1673
De Slag bij Kijkduin genoemd naar
het bij Huisduinen gelegen Kijkduin
op 21 augustus 1673, was een der be
langrijkste zeegevechten uit onze ge
schiedenis. Tijdens deze zeeslag wist
de Nederlandse vloot onder Michiel
Adriaensz de Ruyter in de Derde En
gelse Oorlog (1672-1674) een Engels
Franse overmacht van de Hollandse
kust te verdrijven. Het vijandelijke
oorlogsplan om door een landing de
Republiek op de knieën te brengen,
was eerder al opgehouden door drie
voorafgaande zeeslagen in de zomer
van 1672 bij Solebay en (tweemaal)
bij Schooneveld, maar werd nu defi
nitief verijdeld. De slag wordt gezien
als een hoogtepunt in de geschiedenis
van de Nederlandse marine. Zowel op
het punt van geoefendheid en disci
pline, als tactisch en strategisch bleek
de marine onder De Ruyters leiding
superieur aan de Engelse. Alleen de
grotere sterkte van de Engels-Franse
vloot redde deze van een totale ne
derlaag.
Het rampjaar 1672
In het voorjaar van 1672 verklaarden
het Frankrijk van Lodewijk XIV, het
Engeland van Karel II, de keurvorst
van Keulen en de bisschop van Mun
ster de oorlog aan de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden. Het
leger van de 'Zonnekoning', Lodewijk
XIV, 120.000 man sterk, veroverde
zonder weerstand Gelderland en
Utrecht, Overijssel en Drenthe. De
jeugdige prins Willem III, tot ka
pitein-generaal voor één veldtocht
benoemd, over een leger van krap
30.000 man, kon zich nog net achter
de Hollandse Waterlinie terugtrek
ken.
In het noorden hield Groningen
stand tegen de Munstersen ('Bom
men Berend'). Ook een inval van de
Fransen in Zeeuws Vlaanderen bij
Aardenburg werd afgeslagen. Aan
de zeekant wist de vloot onder De
Ruyter Holland te beveiligen, door
succesvol optreden in de zeeslag bij
Solebay (6 juni 1672). Maar de toe
stand van het land was nog gevaarlijk
genoeg. Vredesonderhandelingen
stuitten af op de buitensporige eisen
van de vijand. Het volk gaf uiteraard
de schuld van alle ellende aan de re
gering, vooral aan de leider Johan de
Witt. Deze nam ontslag als raadpensi
onaris, maar de verbitterde, redeloze
volksstemming eiste meer: Johan de
Witt en zijn broer Cornelis werden
door het Haagse grauw op gruwelijke
wijze ter dood gebracht (20 augustus
1672).
Inmiddels was Willem III tot stad
houder benoemd. Hij slaagde erin de
Hollandse Waterlinie met succes te
verdedigen, maar in de winter zagen
de Fransen toch kans een eind in
Holland door te dringen. Gelukkig
werden ze door de invallende dooi
genoodzaakt zich terug te trekken.
Ongeveer tezelfdertijd heroverde men
bij verrassing vanuit Groningen het
strategisch niet onbelangrijke Koe-
vorden.
De rede van Texel, beoosten Den Hoorn omstreeks 1600. Fragment van tekening (Gemeentearchief Huisduinen-Den Helder).
64
