Reijer Smit Jansz. en Neeltje Grooff
en hun verblijf in het bejaardentehuis
De overgrootvader van de schrijver van
dit verhaal was Reijer Smit Jansz., die uit
een loodsenfamilie op Texel kwam en
werd geboren op 27 mei 1839 - dus 167
jaar geleden - te Oudeschild op Texel,
als zoon van Jan Reijersz Smit uit de
zevende generatie.
De aangifte van de geboorte werd
gedaan door zijn vader Jan Reijersz.
Smit, van beroep loods te Oudeschild
en Pieter Wennegein, van beroep
schoenmaker. De moeder van Reijer was
Doortje Ottema Buykes, de vader was
onbekend.
Overgrootvader, toen 23 jaar -hij was
van beroep schoenmaker- ging naar
Den Helder om te trouwen met Neeltje
Grooff, die geboren werd op 25 januari
1842.
Haar geboorte werd aangegeven door
haar vader Willem Maartensz. Grooff,
Jan Smit en oom Cornelis Mooij. De
getuigen van het huwelijk op 12 juni
1862 waren oom Cornelis Mooij, de
groenteman, Maarten Grooff, metselaar
van beroep en grootvader Reijer Jansz.
Smit oud 74 jaar en Jacob Buikes
oud 69 jaar. De twee laatsten waren
gepensioneerde loodsen.
Onder de huwelijkse bijlagen is een
certificaat van voldoening aan de
dienstplicht aanwezig van Reijer Smit....,
dat hem bij loting is te deel gevallen
nummer 198 en dat hij vervolgens
door de Militieraad uit hoofde van
lichaamsgebreken van de dienst is
vrijgesteld.
Reijer en Neeltje woonden in Den
Helder in de Verlengde Gasstraat
31, waar Reijer zijn beroep van
schoenmaker uitoefende. Neeltjes vader
was Willem Maartensz. Grooff van
beroep metselaar. (De eerste voorvader
in de reeks, die bekend is, is Jan Grooff,
die geboren werd in Huisduinen
omstreeks 1570). Haar moeder was
Maria Souge, afkomstig uit een Friese
familie.
Reijer en Neeltje kregen elf kinderen,
waaronder mijn grootvader Jan Smit,
die schoenmaker aan de Westgracht
was. Deze had een tweelingbroer
Philip (de familie zei altijd Flip) Hij
is uitgeschreven uit Den Helder op
7 augustus 1894 naar Rotterdam
en waarschijnlijk naar Amerika
geëmigreerd en daar overleden.
Reijer en Neeltje gingen toen ze oud
waren naar een bejaardenhuis en hoe dat
tehuis gebouwd kon worden las ik in het
Vliegend Blaadje van 19 augustus 1893.
(Het Vliegend Blaadje is de voorloper
van de Helderse Courant) en een
bericht in de Helderse Courant van later
datum. (Mijn grootmoeder Elizabeth
Roos-Kooman had het nooit over de
Helderse Courant, maar altijd over
het Vliegend Blaadje) Reijer Smit en
Neeltje Grooff zijn beiden in dat tehuis
gestorven - Reijer op 9 januari 1919,
toen hij bijna 80 jaar was en Neeltje op 1
december 1918 op 76 jarige leeftijd.
In het Vliegend Blaadje van 19 augustus
1893 staat de aankondiging van:
Aanbesteding van het daarstellen van
een Gebouw ten behoeve van Oude
Lieden op 24 augustus a.s.
De vereniging had reeds een tehuis in
Oude Helder, maar dat was echter te
klein om al de arme bejaarden, die zich
aanmeldden te huisvesten.
Het idee kwam van 'De Vereniging
van Liefdadigheid naar Vermogen'. Dit
was een organisatie voortgebracht uit
diverse maatschappelijke verenigingen.
De vereniging is na de 2e wereldoorlog
opgegaan in de vereniging 'Hulp in
nood. Komen er nu collectanten aan
de deur bellen, dan geeft men niet veel
of men zegt ik doe dat per giro en vaak
blijven de deuren gesloten.
Over dit oudeliedenhuis (dus niet
bejaardenoord of bejaardenhuis of iets
dergelijks) is een complete geschiedenis
ontstaan, en die verliep als volgt: Het
gebeurde heel vaak, dat ouderen uit die
tijd (de tijd van rond 1900) het niet
breed hadden, soms moesten bedelen
of nog steeds ergens moesten werken
om een beetje geld te verdienen, terwijl
ze dit eigenlijk niet meer konden
opbrengen. Gelukkig waren er mensen,
die het beter hadden dan de oudjes
van die tijd en van hun geld iets wilden
afstaan voor een tehuis voor ouderen.
En er was een vereniging, onder de
naam: 'Liefdadigheid naar Vermogen
die het mogelijk maakte, dat er een
oudeliedentehuis in 1892 gesticht kon
worden. Natuurlijk waren er een paar
moeilijkheden te overwinnen. Het
eerste was natuurlijk geld en er moest
grond gevonden worden om op te
bouwen en voor de bouw dacht men aan
een bedrag van fl. 5000,— Dit bedrag
zou worden verkregen door obligaties
te verkopen. Maar de goedkoopste
aannemer D. de Vries vroeg fl. 5500,—.
Bijna was de gehele bouw afgeblazen,
omdat de Gemeente Den Helder niet
wilde, dat er nog meer obligaties werden
verkocht dan voor fl. 5000,—. Goede
raad was duur, eerst dacht men aan een
intekenlijst voor de bewoners van Den
Helder, maar dit werd ook door de
Gemeente Den Helder niet toegestaan.
Toen namen diverse leden, donateurs
en begustigers van de vereniging de 62!4
cent voor hun rekening en kon de bouw
beginnen. Ook werd er een openbare
verkoping georganiseerd en er was ook
nog een goede geest: de grond voor de
bouw werd kosteloos aangeboden door
mevrouw de weduwe Janzen.
Het tehuis is jaren een toevlucht
geweest voor de ouden van dagen, die
anders in armoedige omstandigheden
hadden moeten leven. De verdeling van
