vastgelegd in het op last van het
toenmalige Ministerie van O.K
W, door het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie uitgegeven
boekwerkje "Het Nationaal Steunfonds,
bijdrage tot de financiering van het
verzet, 1941 -1945". Later werd het
complete verhaal uitgebreid behandeld
door dr. L. de Jong, in de delen 7 en 10b
van zijn standaardwerk Het Koninkrijk
der Nederlanden in de 2e Wereldoorlog.
Duidelijk wordt dat het Fonds, dat
pas in 1953 officieel werd opgeheven,
een grote goedwerkende organisatie
was, gedragen door bijna tweeduizend
vrijwilligers, die met gevaar voor eigen
leven hun bijdragen leverden. Vastgelegd
is dat het Fonds na de bevrijding
over bijna Fl. 83 miljoen gulden
aan kasmiddelen heeft beschikt. Een
gigantisch bedrag, zeker in die jaren.
Dat het werken voor de Zeemanspot
en het Nationaal Steunfonds niet van
gevaar ontbloot was laat zich lezen in de
lange lijst van gevallen medewerkers, 84
in totaal, waaronder Walraven van Hall.
Zeker 11 mensen van deze lijst waren
direct betrokken bij de Zeemanspot.
Herman Johan Visser
Ik had nu duidelijkheid over de betekenis
van het fenomeen Zeemanspot.
De vraag die ik mij nu nog stelde was,
wie Herman Johan Visser was, en wat
zijn relatie tot de Zeemanspot was. Met
behulp van gegevens verstrekt door
een vriendelijke medewerker van de
begraafplaats kwam ik al gauw in contact
met zijn dochter, mevr. Scholte-Visser.
In een paar telefoongesprekken vertelde
zij over het leven van haar vader die op 9
februari 1901 in Amsterdam was geboren.
In 1906 verhuisde het gezin Visser naar
Soest. De vader van de jonge Herman
Johan Visser, geboren in 1864, werd daar
na een ambtelijke loopbaan, leraar orgel
en piano, en was tevens organist van de
gereformeerde kerken te Soest en Baarn.
Herman bezocht in Baarn de lagere
school en doorliep daarna de middelbare
handelsdagschool in Amersfoort. Het was
in deze tijd dat hij kennis kreeg aan de in
Baarn woonachtige Hermijntje Kroes. Op
26 juni 1923 traden zij, in Baarn, in het
huwelijk.
Uit dit huwelijk werd in het jaar 1925
hun dochter Johanna geboren.
Tevens was zij zo vriendelijk mij een
kopie toe te sturen van het door haar
geschreven levensverhaal van de op 10
januari 1945 overleden, Herman Johan
Visser.
Tijdens het lezen van dit indruk
wekkende verhaal werd mij duidelijk
dat hij door zijn maatschappelijke
functie bij Wm.Müller Co., te
Rotterdam, als procuratiehouder met
de taken Secretaris van de Directie en
personeelschef de aangewezen persoon
was om als contact van de Zeemanspot
bij dit internationaal werkende concern
te fungeren.
Plichtsgetrouw en met een grote
nauwgezetheid vervulde hij deze taak,
tot hij op dinsdag 21 december 1943 in
naam van de SD door een Nederlandse
politieman werd gearresteerd. Na
een maandenlange detentie op het
Hoofdbureau van Politie te Rotterdam,
kwam hij, na een langdurige periode-
in Kamp Vught verbleven te hebben,
uiteindelijk terecht in KZ Sachsenhausen-
Oranienburg, waar hij op 10 januari van
het laatste oorlogsjaar overleed. Kort
daarna moet hij in het crematorium van
Sachsenhausen zijn gecremeerd.
Door een Noorse medegevangene die
de verschrikkingen van Sachsenhausen
wèl overleefde wordt hij na de oorlog
omschreven als "a courageous man, we
loved him all"
Bij het overlijden van de weduwe van de
heer Visser in 1992, besloot de familie
om als blijvende nagedachtenis aan
Herman Johan Visser, die zelf nooit
een waardige laatste rustplaats heeft
gekregen, zijn naam op de grafsteen van
hun moeder te laten zetten.
Texel
In het eerder genoemde en door mij
geraadpleegde boek van Mr. P. Sanders
over het Nationaal Steunfonds is een
lange lijst van gevallen medewerkers, 84
in totaal, opgenomen.
Hierin wordt genoemd de naam van A.
(Albertus) Jullens (4 augustus 1901-8
april 1945) plaatselijk hoofd te Den
Burg (Texel).
De datum 8 april 1945 trok mijn
aandacht, dat was immers de 3e dag van
de opstand van het op Texel gelegerde
822c Georgische infanteriebataljon
tegen de Duitsers, door velen beter
gekend als de Russenoorlog
Deze uiterst dramatische en tragische
episode in de Texelse geschiedenis vond
plaats in de eindfase van WO 2 en had
al vele jaren mijn belangstelling. Nog in
de zomer van 2004 heb ik onder leiding
van Gelein Jansen, kenner bij uitstek van
de Texelse geschiedenis, meegedaan aan
de excursie "Oorlog in Eierland" en zag
ik nu, 60 jaar later, nog de sporen van de
bloedige strijd
Las en herlas ik in mijn jonge jaren
het boek "Tragedie op Texel", het
in mei 1945 door J.A. van der Vlis
opgeschreven ooggetuigenverslag,
Onder toeziend oog van Wim Kalkman(l), overhandigt Ed Vermeulen (m)
de 'Jullens-documenten' aan Gelein Jansen(r) (foto Marty Vermeulen).
138
