Zeemanspot en het Nationaal Steunfonds
Tijdens een bezoek in juli 2004 aan
de, goed verzorgde, Nieuwe Algemene
Begraafplaats in mijn woonplaats
Baarn werd mijn aandacht getrokken
door een goed onderhouden graf,
waarop in de steen een silhouet van
een koopvaardijschip is gesneden. Nog
opvallender was het daaronder vermelde
woord "Zeemanspot". Op de massief
granieten afdekplaat zijn twee namen
vermeld:
Herman Johan Visser en Hermijntje
Visser-Kroes
Ik nam in mij op dat de heer Visser in
1901 te Amsterdam was geboren en dat
hij op 10 januari 1945 in Sachsenhausen
was overleden. Sachsenhausen, dat was
toch een concentratiekamp? En ook het
woord Zeemanspot laat me niet los, wat
betekent het, waar staat het voor?
Ik belde Jan Bos, mijn vroegere kapitein
bij van Nievelt, Goudriaan en Cos
Stoomvaart Mij.en vertelde hem van
mijn bevindingen. "Waarschijnlijk
een steunfonds voor familieleden van
zeelieden ten tijde van de oorlogsjaren,
maar helemaal zeker ben ik niet
was zijn commentaar. Dit klonk
aannemelijk, maar ik wilde meer
weten. Ik stuurde een berichtje met een
aantal vragen naar de redactie van het
scheepvaartblad De Blauwe Wimpel.
Niet lang daarna ging de telefoon, Ab
Kelder redactie. Zijn advies: "Kijk
op Internet, gebruik als trefwoorden
Kapitein Filippo en Walraven van Hall
en je zult vinden". Zo gezegd zo gedaan.
De geraadpleegde websites gaven mij het
complete verhaal.
Kapitein Filippo
Nadat in april 1941, op last van de
Duitse autoriteiten, de directe betaling
van week- en maandbrieven aan
familieleden van de op zee verblijvende
en voor de geallieerde zaak varende
Nederlandse zeelieden waren gestopt,
dreigden vele gezinnen in grote
moeilijkheden te komen. Door Kapitein
Abraham Filippo, gezagvoerder bij de
Holland-Amerika-Lijn, werd direct
een steunfonds opgericht waaruit
uitkeringen aan de betrokken gezinnen
gedaan konden worden. De Zeemanspot
was geboren
Het systeem was gebaseerd op het
Inzamelen en Verdelen van contant geld.
Dit werd gedaan door een klein legertje
uiterst trouwe en dappere Nederlanders.
Vele miljoenen guldens zijn door de
medewerkers, mannen en vrouwen,
van de Zeemanspot opgehaald en daar
gebracht waar zij het meest nodig waren.
Na de bevrijding werd becijferd dat
gedurende de bezettingsjaren meer dan
5 miljoen gulden als steunuitgaven,
opgehaald via de Zeemanspot, geboekt
waren.
Er bestonden meerdere min of
meer vergelijkbare inzamelings- en
ondersteuningssystemen.
Begin 1942 kwam er een contact tussen
deze verschillende groepen tot stand.
Walraven van Hall
De bankier en effectenmakelaar
Walraven van Hall, werkzaam in
Zaandam, zelf ex koopvaardijofficier
-hij had als stuurman bij de
Koninklijke Hollandsche Lloyd
gevaren- en al samenwerkend met het
inzamelingscomité in Amsterdam,
kwam in contact met de groep
van Kapitein Filippo. Door zijn
koopvaardijachtergrond voelde Van
Hall een grote betrokkenheid bij de
problemen waar de zeemansvrouwen
zich voor gesteld zagen.
Walraven van Hall, waar had ik die
naam eerder gezien? Ik herinnerde mij
Grafzerk van Herman Johan Visser
en Hermijntje Visser-Kroes, Nieuwe
Algemene Begraafplaats Baarn.
In de steen het silhouet van een
koopvaardijschip. Daaronder het
woord zeemanspot
(foto Ed Vermeulen).
dat ik deze naam gelezen had in Geert
Maks "Reizen in Europa", op de pagina
waar beschreven wordt hoe in 1942
door de bankiers Walraven en Gijs
van Hall, de latere burgemeester van
Amsterdam, en anderen, onder de ogen
van de Duitse bezetter, een organisatie
van de grond getild werd welke de
geschiedenis in is gegaan als het
Nationaal Steunfonds "Bankier van het
Nederlandse Verzet".
Nationaal Steun Fonds
De geschiedenis van het Nationaal
Steunfonds werd in 1960
137
H6RMAN JOHAN VISMR
