De Alkmaarse landmetersfamilie Metius
73
De Alkmaarse kaartenmaker Anthonis Adriaansz, bijgenaamd Metius
(landmeter), was een zoon van Mr Adriaan Anthonisz, vestingbouwer
en landmeetkundige te Alkmaar. Laatstgenoemde hoorde met de
landmeters Louris Pietersz en Dirk Jansz Langendijk tot de taxateurs
van af te breken 'buitenhuizen' tijdens het Spaans beleg van Alkmaar
in 1573. Louris Pietersz hoorde tot de 'kerksmijters' (beeldenstormers)
in het hongerjaar 1566. Zijn medehelper in de verdedigingswerken van
Alkmaar, Mr Adriaan Anthonisz (geboren omstreeks 1527), werd in
1568 verbannen, hetgeen erop wijst dat ook hij tot de 'nieuwe religie'
behoorde.
Enkele jaren later benoemde Prins Willen van Oranje Mr Adriaan
Anthonisz tot ingenieur en raad der fortificaties met de titel
'sterktebouwmeester der Verenigde Nederlanden'. Later speelde hij een
belangrijke rol bij de (vierde) bedijking van de Zijpe (1597). Ook tekende
hij in 1609 nog een kaart om ook de noordelijker gelegen gebieden
tussen Callantsoog, Huisduinen en Wieringen te bedijken. Ook bij de
dijkaanleg van de Oldenbarneveltsdijk (1610) tussen Callantsoog en
Huisduinen speelde hij nog een rol, maar de afwikkeling van een en
ander liet hij over aan zijn zoon Jacob.
Deze Jacob Adriaansz Metius, later bekend als glasblazer en
verrekijkermaker te Alkmaar, was een van de zeven kinderen van
de veelzijdige cartograaf, wiskundige en vestingbouwkundige
burgemeester van Alkmaar Mr Adriaan Anthonisz. De bekendste zoon
Adriaan Adriaansz Metius werd door Prins Maurits belast met het
opmeten en in kaart brengen van vestingen. Hij werd hoogleraar in de
wiskunde aan de Hogeschool van Franeker. Een derde zoon die grote
bekendheid in Holland verkreeg was Anthonis Adriaansz Metius. Hij
maakte kaarten van de noordelijke wadgebieden o.a. van de bedijking
Wieringerwaard (1611) en de hier (gedeeltelijk) afgedrukte kaart van het
eiland Huisduinen uit 1618.
Deze kaarten waren overigens gebaseerd op verkenningen en vroegere
tekeningen van zijn vader. Vader Adriaan Anthonisz die de Zijpe al in
zijn derde bedijking karteerde 1572) was een van de initiatiefnemers
van de vierde bedijking (1597). Hij wordt genoemd als een van de
aanvragers van het octrooi bij de Staten van Holland en West-Friesland.
Na de bedijking staat hij in de Zijpe (voor 28 morgen) genoteerd als
grondbezitter. Ook in de Wieringerwaard, bedijkt in 1610, bezat hij enig
land (5 morgen).
Jan T. Bremer
