De oorlogswinter van 1944
Ik heb 50 kilo tarwe, 2 kilo vlees en
2 gasmaskerbussen met carbid ver
zameld. Allemaal door jatwerk op
de werf! Van een goede vriend mag
ik de fiets lenen en dat is nog een
fiets die op luchtbanden rijdt. Op
massieve banden van Den Helder
naar Nijkerk is bijna niet te doen.
Ik ga om 08.00 uur 's morgens op
pad. Het vriest een beetje, maar
verder is het behoorlijk weer.
Mijn fiets is zwaar beladen en ik
heb voor en achter een bagage
drager. Om controle door de land
wacht (NSB-er's) te ontlopen ga
ik niet via de Zaanstreek, want bij
de Hembrug pakken ze alles van
je af. Eerst Heerhugowaard en dan
in de richting van Purmerend. De
Purmer hebben de Duitsers onder
water gezet en op sommige plaat
sen staat het water op de weg. Als
je heel voorzichtig fietst, gaan de
pedalen net door het water, maar
je voeten houd je redelijk droog.
De arme drommel met zijn
handkar kan dat niet zeggen.
Hij komt helemaal lopend uit
Den Haag en is met een paar
hongerige kinderen op weg naar
de Afsluitdijk. Misschien is er in
Friesland nog wat te koop of te
ruilen. De kinderen gaan op de
kar, de man trekt zijn kousen en
schoenen uit en moet een paar
kilometer door het ijskoude water.
Wat een mazzel dat ik op de fiets
ben. Maar doordat ik te veel bagage
heb krijg ik af en toe een lekke
band. Vanaf Den Helder heb ik
al 5 keer een lekke band gehad.
Gelukkig heb ik plakspullen bij me.
Binnenband er uit halen, met mijn
laars het ijs in de sloot stukstoten
en het gaatje opzoeken. Alles bij
elkaar kost dat gauw 3 kwartier. Als
dat zo door gaat kom ik vandaag
niet op tijd in Nijkerk, want om
20.00 uur is de avondklok. Ik zal in
Amsterdam moeten overnachten.
Bij wildvreemden aangebeld, want
hotels zijn er al lang niet meer.
Deze mensen willen mij voor 5 kilo
tarwe - in die tijd een vorstelijke
beloning - een bed geven. Ik krijg
een appel als avondeten, want meer
hebben ze echt niet. Mijn fiets
breng ik naar een fietsenmaker en
zeg: "als u mijn fietsbanden goed
maakt krijgt u ook 5 kilo tarwe".
Mijn bagage is hierdoor met 10
kilo verminderd, maar dat is alleen
maar gunstig. Ik ga vroeg slapen
en denk aan andere jaren voor
1940, waar de avond voor kerstmis
altijd een gezellige avond was,
maar nu is het koud en kil. Ik slaap
prima en krijg als ontbijt een grote
goudreinet, waar ik het de hele dag
mee moet doen. De fiets is gemaakt
en ik ga op weg richting Naarden-
Bussum. Er zijn veel etenhalers
op weg, auto's rijden er niet
meer en iedereen neemt gewoon
de hoofdrijbaan. De zon schijnt
heerlijk en als het geen oorlog
was, zou het zelfs gezellig zijn. De
lekke banden blijven komen en
voordat ik bij Diemen ben, heb ik
er al weer 4 gehad. Zo gaat het niet
langer en kom ik ook vandaag niet
in Nijkerk! Ik besluit de banden
eraf te halen en op kale velgen te
gaan rijden. Het maakt flink lawaai,
maar het fietst lekker licht. Na een
kwartier ga ik eens naar de wielen
kijken en zie tot mijn schrik dat het
ijzer flink begint te slijten. Straks
heb ik niet alleen slechte banden,
maar ook gammele wielen! Ik moet
mijn bagage kwijt zien te raken!
Om een zak met tarwe bij gewone
mensen in bewaring te geven kun
je niet maken, want die hebben
ook honger. Ze kunnen er moeilijk
afblijven! Ik ga op zoek naar een
boer en vraag of ik daar zo lang
mijn tarwe mag neerzetten. Het
carbid krijgt hij niet, want daar kan
hij niet vanaf blijven. Ik doe de
banden weer om de velgen en ga
verder met 2 kilo vlees en 2 gevulde
gasmaskerbussen. Wat een genot.
Het rijdt veel lichter en ook met
de banden gaat het nu veel beter.
Alleen is het door al dat gedoe bijna
avond geworden als ik in de buurt
van Baarn kom. Moet ik nou nog
een keer overnachten? Ik besluit de
avondklok aan mijn laars te lappen
en ga door de polder via Eemnes
en Spakenburg richting Nijkerk.
Gelukkig is er nergens controle;
misschien omdat het kerstavond
is. Eindelijk, het is intussen 21.00
uur, sta ik in de Holkerstraat voor
de deur. Met vlees en carbid. De
tarwe halen we de volgende dag
met zijn drieën op. En zo eindigt de
oorlogswinter Kerstmis 1944.
Ik was toen 26 jaar oud.
Pim Klik, Overasselt
116
