^1 2) Rens Schendelaar: Den Helder in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945 Historie leeft in Den Helder. En er is geen ander onderwerp te bedenken waarbij de Nieuwedieper zich zo betrokken voelt als de Tweede Wereldoorlog. Aan de vooravond van de bevrijding van Den Helder zestig jaar geleden heeft de auteur een boek over de oorlogsperiode geschreven. Ruim twee jaar onderzoek in het Helders gemeentearchief gingen hieraan vooraf en dat leverde zo'n honderd uiteenlopende artikelen op. De vele prachtige illustraties maken het boek bijzonder. De officiële capitulatie op dinsdag 14 mei 1940 staat bij veel Nieuwediepers nog diep in het geheugen gegrift. Want tot ongeloof van iedereen die het heeft meegemaakt werd de binnenstad na de overgave gebombardeerd. Het was de grootste catastrofe ooit, de zwartste dag in de geschiedenis van onze stad, en het begin van vijf jaar oorlog. Voor het eerst richtten bommen dood en vernieling aan in de stad, aldus Rens Schendelaar. In de daarop volgende vijf jaren bleven de luchtaanvallen voor grote angst zorgen. Er vielen vele doden en gewonden. Het verenigingsleven stond stil, het onderwijs werd totaal ontwricht. Scholen, gebouwen en huizen werden gevorderd, en de forten werden als ware vestingen versterkt met zwaar luchtdoelgeschut. Steeds meer gezinnen haalden uit nood hun eten uit de Centrale Keuken. De Helderse joden werden op een aantal na, die wisten onder te duiken, weggevoerd naar de concentratiekampen. Er kwamen verplichte evacuaties, veelal naar Friesland en soms nog verder. De Atlantikwall werd gebouwd en de tewerkstelling werd ingesteld waardoor Helderse jongens en mannen naar Duitsland moesten. In Nederlands-Indië vond de Slag in de Javazee plaats en de Nederlanders werden daar in kampen opgesloten, als dwangarbeiders te werk gesteld of gemarteld en vermoord. Er was een verzetsploeg actief in Den Helder en het verzet voerde met vijf man een dramatisch verlopen overval uit op het Helderse bijkantoor van het Gewestelijk arbeidsbureau om het kaartsysteem met namen van mannen te vernietigen die in aanmerking kwamen voor de arbeidsinzet in Duitsland. Den Helder werd spergebied. Eerst een aantal straten, dan een aantal wijken en vanaf november 1943 geheel Den Helder. Bijna iedereen moest weg. De marinewerf werd vijf jaar lang herhaaldelijk zwaar gebombardeerd en om een vrij schootsveld te krijgen sloopten aannemers een complete woonwijk en prachtige straten. En dan de bevrijding, de komst van de Engelsen en de Canadezen, de straf voor de foute landgenoten, en het grote verdriet in de gezinnen van Helderse oorlogsslachtoffers en in de gezinnen van de verzetsstrijders wier heldendaden hun fataal waren geworden. Voor hen geen bevrijdingsfeest, maar diepe rouw. "Den Helder in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945", is de i8e uitgave uit de reeks van de Helderse Historische Vereniging. Leden van de HHV betalen 15 Rens Schendelaar Den Helder in de Tweede Wereldoorlog 1940 1945 voor het boek, niet leden 17,50. 3) Rob van Beekhoven Rens Schendelaar: Militaire Verdedigingswerken in Den Helder Tijdens de opening van de Open Monumentendag op 11 september 2004 heeft vice- admiraal Van der Aa het eerste exemplaar van het speciaal hiervoor vervaardigde boekje: "Militaire verdedigingswerken in Den Helder" in ontvangst genomen. Deze bijzondere uitreiking vond plaats in Fort Kijkduin door wethouder Waltmann. In dit boekje worden de verdedigingswerken beschreven die al vroeg voor de dorpen Huisduinen en Den Helder van groot belang waren. De auteurs Rob van Beekhoven en Rens Schendelaar beschrijven vervolgens de eeuwige dreiging vanuit zee en het ontstaan in de i9e eeuw van de vestingstad met al zijn forten en verdedigingswerken. De Tweede Wereldoorlog en het ontstaan van de Marinestad na 1945 geven een goede indruk van de uitzonderlijke positie van Den Helder. Wegens de overweldigende belangstelling is het boekje niet meer verkrijgbaar. De redactie 59

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2004 | | pagina 33