Pieter Pieterssen's kaart van het Huisduiner kerkhof uit 1606 53 Marsdiep tekende. Westenberg zegt van deze kaart (met het noorden onder!): 'sterk vertekend, maar in tal van details wel getuigt van eigen waarneming. Dit geldt o.a. voor de uitbeelding van de wielen in de Koogdijk'.2 De Koogdijk liep langs het latere Alkmaarse wegje (verdwenen in 1965) en een gedeelte van de Timorlaan. Aan de zeekant (rechts) staat: west. Daar ligt in de duinen het hoofddorp Huysduynen met de kerk en de meelmolen. Aan de zeezijde tussen Huisduinen en de Helder Buyrt zien we een zeedijk, de Kijfdijk. In 1574 wordt verklaard dat deze Kijfdijk géén slaperdijk meer is, 'maer de hooftdijck'. In 1604 brak deze dijk bij 'seker groot tempeest' dan ook door.3 Aan de oostkant van de kaart (links) zien we de uitmonding van de latere haven het Nieuwe-diep: 'vlacke Spruchtel van 't Nieuwediep'. Daarboven, zuidwaarts dus, zien we 't Torp aangegeven. Tussen noord en zuidduinen liggen van rechts naar links resp. de polders 't Oude land, de Koog en het Nieuwe land, bedijkt in 1504/1505. In de dijken de sporen van dijkdoorbraken (wielen), in de polders poldersloten en vaarten. Daar waar de Nieuwlandersloot bij de ringsloot aansluit ligt het gehucht Heiligharn (horn). De begraafplaats bij dit buurtschap is niet aangegeven en was zeer waarschijnlijk ook nog niet aanwezig. De maker van deze kaart L. Pietersz. werd in 1587 te Alkmaar begraven, blijkens een aantekening in het doodboek van de Grote kerk aldaar. De kaart van Pieter Pieterssen (i606), met links van het midden de buurtschap 'Heiligarn', rechts daarvan 'tKercke Hoff' en uiterst links 'Isaac la Maire huysinge', de latere boerderij 'Vrede en Vrijheid'. In de kaartencollectie Hingeman (no. 37) van het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage bevindt zich een kaart van Pieter Pieterssen uit 1606, waarop het ,,'t kerckhoff' van Huisduinen staat aangegeven. Het opschrift luidt: 'Dese D(e)clinatie van de Ooch mitsgaders van de Duynen ende vallaien (valleien) daeraen gelegen is bij onderges. gesworen landmeter onder de graejfflijckheyt van Egmont binnen Schagen gedaen opten naestlesten may 1606 Ende andere navolgende dagen, 't 'oirconde mijn Subsignature hier onder gestelt opten iij Juny 1606 voors. P. Pieterssen.' Dat woord 'Ooch' heeft nogal voor wat verwarring gezorgd. Heel lang werd gedacht aan Callantsoog. Maar dr Henk Schoorl ontdekte dat er ook Oogduinen waren aan de zuidkant van het eiland Huisduinen. Oog eiland. En heel lang hingen d'Oogduinen er ook als een (schier)eiland bij. d'Oogduinen werd Doggeduin (Donkere Duinen). Zelfs kwam er een Doggersvaart en het woord oogduin raakte in vergetelheid. Behalve bij Callantsoog (en Schiermonnikoog). Ook deze kaart staat 'op z'n kop': het noorden onder. Omdat de kaart uitvoerig besproken is door Henk Schoorl 4, menen we hier te kunnen volstaan met het detail waarop de ligging van 0iv}5 ""t-c "1 'ff tr-.-- y ■a" j Ut». Er-n 1

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2004 | | pagina 27