kruit en 200 pond kogels naar Den
Helder te zenden. Veertien dagen
later stuurde hij ook nog eens 2
tweeponders met toebehoren.
Omdat er veel onvermogende
schutters waren, hadden de
regenten verzocht om 200 van
ieder en drie of vier veldstukjes met
toebehoren welk geweer, kanon
etc. by ons in goede bewaringe en
onderhout sal werden genomen
en U[w]e Edele Mogende na t
cesseren van oorlog (t welk den
Almagtige Godt in het korte
genadiglyk wil geven) ook wederom
sal worden gerestitueert Een
en ander moest goed onderhouden
worden en na afloop van de oorlog
teruggestuurd worden naar 's lands
magazijn in Hoorn.
Hoewel de Republiek een
neutraliteitspolitiek voerde, werd ze
toch opnieuw meegesleept in een
Europese conflict, de Oostenrijkse
Successieoorlog (1740-1748).
De wapens waren nodig om de
Fransen weer eens buiten de deur
te houden. Die waren de Zuidelijke
Nederlanden binnengevallen,
hadden in 1747 onze grenzen
overschreden en vervolgens Bergen
op Zoom en Maastricht bezet.
Verder was er naast sabels en
snaphanen nog behoefte aan:
'Een Battery, drie kanonnen swaar
twaalf ponders, nevens de drempel
van t slants diep;
Een Battery bewesten de Helder by
t wierhooft, drie kanonnen swaar
18 ponders, drie kanonnen swaar 6
ponders;
Een Battery op t nieuwediep, vier
kanonnen swaar 18 ponders;
Een magazyntje om amunitie van
oorloge in te leggen;
Twee trommels;
Drie vaandels;
Een vlag en stok op de battery
nevens de drempel;
Een gaap stok met trappen
(uitkijktoren) om uyt te sien op de
kykduyn;
Voor de bovenstaande kanonnen
amunitie van oorlog.
Uit een overzicht van weerbare
mannen die bevonden
werden te syn op den lande van
Huysduynen om te kunnen dienen
tot afweringe die ons door de
franse soude kunnen overkomen
blijkt, dat in Huisduinen 55
weerbare mannen thuis waren,
waarvan 17 onvermogend, er 99 op
zee zaten, waarvan 38 onvermogend
en dat in Den Helder 227 weerbare
mannen thuis zaten, waarvan 85
onvermogend en er 277 op zee
zaten, waarvan 137 onvermogend.
Bij elkaar waren dat dus 658
weerbare mannen, verdeeld
over 6 schuttersvendels: twee in
Huisduinen en vier in Den Helder.
De Huisduiner vendels werden
geleid door de kapiteins Cornelis
Jochjem] Rugert en Robyn Reyntjes
met als luitenants Willem Kleyn en
Willem Haling en de vier in Den
Helder door de kapiteins Arien
Kint, Jacob Hooglant, Kersje Visser
en Jan Kroon met de luitenants
Meyert Jacobsz., Dirk Wit, Jacob
van t Wuyver en P[ie]ter Aarjensz.
Korf.11
Ook een exercitiegenootschap of
vrijkorps in Huisduinen en Den
Helder?
Tijdens de Patriottentijd (1780-
1787) werd in veel Hollandse
steden de schutterij tot nieuw
leven gewekt, of werd een
vrijkorps of exercitiegenootschap
opgericht. "Soldaatje spelen" werd
een nationale rage, aldus Paul
Knevel in zijn Wakkere Burgers.
De Alkmaarse schutterij 1400-iyg^.
In Alkmaar meldden zich in de
eerste maand van 1784 zo'n 569
vrijwilligers. Op 8 juni verscheen
bij stadsdrukker Jan Coster een
uitvoerig Reglement of Kaart voor de
Schuttery der Stad Alkmaar.12 Van
deze schuttersordonnantie heeft
een patriot(?) uit Den Helder of
Huisduinen een kopie gemaakt.U
Deze - gebrekkige - kopie kan m.i.
maar één doel hebben gediend:
de oprichting, of althans een
poging daartoe, van een vrijkorps
of exercitiegenootschap in beide
kustdorpen.
Wordt vervolgd.
Will C. Thijssen.
Noten
1 I.H. Gosses en N. Japikse, Handboek
tot de Staatkundige Geschiedenis van
Nederland ('s-Gravenhage, 1927)
pp.466, 467.
2 Den Helder, Archief van Regenten
(AvR), inv.nr.148, Militaire Zaken.
3 F.G.J. ten Raa en F. de Bas, Het
Staatsche leger. 1568-2796 (Breda, 1921),
deel V, pp.185, 186.
4 GAH, AR inv.nr.122, Briefwisseling
1750-1792.
5 Ten Raa en De Bas deel V, pp.284,
286; H. Schoorl en J.T. Bremer,
Brandewijn en "Tillenhof. Salomon
van Til, predikant te Huisduinen-Den
Helder, 1666-1676. In: "Volk aan het
Marsdiep" (Schoorl, 1983), p. 43.
6 AvR inv.nr.122, Briefwisseling 1750-1792.
7 Ibidem, inv.nr.148, Militaire Zaken.
8 Ibidem, inv.nr.122, Militaire Zaken.
9 Ibidem, inv.nr.152, Militaire Zaken.
10 Ibidem, inv.nr.148, Militaire Zaken.
11 Ibidem, inv.nr.149, Memoriaal van
zaken. Zie ook: A. Korff, Beknopte
Geschiedenis van Huisduinen en Den
Helder (Haarlem, 1958), pp.161-173.
12 P. Knevel, Wakkere Burgers. De
Alkmaarse Schutterij i400-i795(Almaar,
I991)' P- 3T 32-
13 AvR, inv.nr.148, Militaire Zaken.
5°
