De locomotief "Handel" van de particuliere onderneming Hollandsche IJzeren Spoor
weg-Maatschappij (HSM) was één van de locomotieven die in de periode na de opening
van de spoorweg op het traject Den Helder reed (1S77).
locomotieven van voedingswater te
kunnen voorzien en het gebruik van
zand van de Nollen voor versteviging
van het baanvak tot aan Anna Pau-
lowna. Op het Brakkeveld, nu be
kend als een deel van de Vogelwijk
met het oude Divmagterrein, kwam
in 1863 een creosotoorfabriek van de
Amsterdamse firma Nederlandsche
Maatschappij van Houtbereiding.
Daar vond het onderdompelen in de
teerachtige creosoot plaats van de
houten bielzen voor de baanvakken.
Een ander opvallend bouwwerk ver
rees bij de oversteek over het Noord
hollands Kanaal in het Koegras waar
de rechthoekige draaibrug met brug
wachterwoning werd gebouwd. De
bovenbouw van de brug kwam uit de
Belgische staalfabrieken van Cocke-
rill te Seraing.
De spoorweg moest met de
Nederlandsche Rijnspoorweg
verbonden worden zonder dat
goederen overgeladen moesten
worden. En de rijtuigen en wagens
moesten zodanig ingericht zijn,
dat zij op de Duitse en Belgische
spoorbanen konden rijden. De lijn
begon in Den Helder en liep via
het Niedorperverlaat ter hoogte
van Oude Niedorp tot Alkmaar.
Dat waren de gegevens die bij de
aanvang van de werken bekend
waren. Over het vervolgtraject van
het baanvak door de rest van Noord-
Holland heerste nog onzekerheid.
Natuurlijk hadden de dorpen en
steden binnen de driehoek Den
Helder, Amsterdam en Haarlem
allemaal een goede reden waarom
het baanvak langs hun woonplaats
moest komen. Een commissie
onderzocht of de spoorweg oostelijk
van het Noordhollands Kanaal
of langs de duinen moest gaan
lopen en liet het hoge inwonertal
van de dorpen ten oosten van het
Noordhollands kanaal de doorslag
geven. Schagen speelde hierbij
een centrale rol, vooral vanwege
de marktfunctie. Het resultaat
van al die onderhandelingen is
het huidige traject van de Noord-
Hollandse spoorlijn tot Amsterdam
en Haarlem geworden.
De opening van het gedeelte
Den Helder - Alkmaar vond op
de stralende winterdag van 18
december 1865 plaats. Overal
wapperden de vlaggen, terwijl
burgemeester Stakman Bosse in
zijn toespraak de vele genodigden
er op wees dat de gemeente als
zeehaven met spoorverbinding
een belangrijke toekomst
tegemoet ging: "Als er voor één
gemeente in ons vaderland een
spoorwegverbinding noodzakelijk
is, dan is het voor deze zeeplaats,
die in het bezit is van een
voortreffelijke haven, een veilige
rede en zeegaten die toegang geven
aan de grootste oorlogsschepen en
de diepst geladen koopvaarders.
In het midden van de negentiende
eeuw voldoet een haven niet meer
aan de eisen des tijds, als ze niet
door een spoorlijn met binnen- en
buitenland verbonden is. Een blik
op de kaart van Europa laat ons
zien, dat alle zeehavens zulk een
spoorlijn bezitten, hetgeen van nut
is voor de defensie en de handel,
en vooral voor de transitohandel.
Wij zijn er van overtuigd, dat als
deze lijn eenmaal tot Haarlem
doorgetrokken is en onze stad
met de twee grootste koopsteden
Amsterdam en Rotterdam in
verbinding staat, deze zeehaven
tot eer en voorspoed zal strekken",
aldus Stakman Bosse. Den Helder
moest nog ruim een jaar wachten
voordat de spoorbaan van Alkmaar
naar Haarlem geopend werd.
De Heldersche en Nieuwedieper
Courant schreef daarover op 1
mei 1867: "Morgen zal de nieuwe
spoorbaan van Alkmaar tot Haarlem
geopend worden, waardoor deze
gemeente met hare prachtige haven
aan Neêrlands grootste koopsteden
verbonden is. Van dit tijdstip af
kunnen scheepsladingen hier
gelost, direct per spoor, zonder
overladen, naar de meer 's lands
gelegen bestemmingsplaatsen
worden vervoerd". Den Helder
vierde de opening van de spoorlijn
met de invoering van een dagelijkse
markt op het Molenplein met op
iedere woensdag een veemarkt.
In 1871 vestigden grote rederijen
hun kantoren in Den Helder met
vrachtvaart op de Oostzee, de
Middenlandse Zee en Indië. Om
de constante stroom van goederen
van en naar het zuiden te kunnen
leiden vond vervoer plaats met alle
beschikbare goederenwagens. Er
waren zelfs tijden dat er continu 24
uur per dag op het spoorwegstation
geladen en gelost werd. Den Helder
was een belangrijke wereldhaven
geworden met de overslag van
43
