De Spoorweghaven De vroege geschiedenis van Den Helder kent twee belangrijke han delsperiodes. Allereerst die, waarin de kustbe woners vrachtvaarders en walvis vaarders tot ver in de achttiende eeuw hun diensten aanboden. En vervolgens de periode, waarin de haven van Nieuwediep tot in alle uithoeken van de wereld bekend raakte en Noord-Holland zelfs de spoorlijn deed opleveren. Maar daarvoor moeten we eerst terug naar die gedenkwaardige derde oktober van 1851 toen de Helderse haven bij Koninklijk Besluit tot laad- en losplaats werd aangewezen. Dit betekende, dat de haven zich vanaf dat moment kon ontwikkelen tot handelshaven, na eerst decennia lang tegengewerkt te zijn door het machtige Amster dam uit angst voor concurrentie. Eindelijk konden de havenarbei ders de vrachtschepen aan de kaai van het Nieuwediep laden en lossen, faar na jaar heerste er een drukte van jewelste aan de haven kant. Den Helder beleefde haar grootste welvaart ooit. Aangemoedigd door de ontwikkelingen aan de haven wilde de gemeente een goederenoverslag op haar grondgebied met een snelle treinverbinding naar het achterland. Logisch, want in Noord- Holland lagen alleen zandwegen waarvan er slechts enkele bestraat waren. Treinverbindingen liepen toen alleen nog maar in het midden van het land. Zoals de lus tussen Haarlem, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam met belangrijke aansluitingen op de lijnen naar Duitsland en België. De dichtstbijzijnde lijn voor de Noordkop was Amsterdam - Haarlem. En dat was nou de kwetsbaarheid van de huidige marinestad. Den Helder moest het over water doen via het trage bochtige Noordhollands Kanaal en voor vervoer over land met de diligence. De Spoorwegwet van 1860 bracht de ommekeer met plannen voor een landelijk spoorwegnet. Dat was nodig ook, want de havens van Hamburg en Antwerpen waren inmiddels uitgegroeid tot geduchte concurrenten. De regering besliste dat de Staat der Nederlanden de kostbare spoorwegen zou aanleggen en dat daarna de exploitatie in particuliere handen zou komen. Een van de belangrijkste aan te leggen lijnen was de zogeheten staatslijn K, de lijn vanaf Den Helder. De reden waarom de regering deze verbinding een hoge prioriteit gaf was niet het reizigersvervoer in Noord-Holland. Hoofdzaak was, dat de spoorlijn een zijtak moest krijgen vanaf de haven het Nieuwediep ter hoogte van de verbinding met het Noordhollands Kanaal. Daarvandaan konden vrachtschepen aan de kade liggend hun goederen overslaan in spoorwagens. Als locatie voor de Spoorweghaven werd een stuk landbouwgrond gekozen achter het Noordhollands Kanaal. Een goed bereikbare plek nabij de haven. In 1863 werd begonnen met de aan leg van de spoorlijn. Opvallende wer ken waren daarbij het uitdiepen in de Nollen van de Schooten van een sloot ter lengte van 500 meter om de De Spoorweghaven tijdens de bloeiperiode. 42

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2004 | | pagina 16