Arsenaal, indrukken van de Rijkswerf Willemsoord
uit de jaren 1936 - 1937
87
Deel 8 - Kolen, brandblussers, sloepen, zeilen, takels
Het 'warenhuis' Arsenaal adver
teerde niet en reclameborden met
een opschrift als boven deze para
graaf staat, zou men op de werf
niet vinden. Slechts hier en daar
een bescheiden opschrift boven de
ingang van een magazijn, verbleekt
en nogal eens fout, omdat de ruim
te sedert voor heel iets anders
werd bestemd. Een directeur van
een der grootste Nederlandse, wat
wij nu noemen, supermarktorgani
saties die Den Haag zou adviseren
over efficiënter voorraad- en
inkoopbeleid, is eens rondgeleid
door het arsenaal en de magazij
nen. Een merkwaardige opmerking
van hem, die al gezegd had, dat wij
een groter 'assortiment' hadden
dan hij ooit zou krijgen, was "waar
om verstopt U alles zo?" - en wer
kelijk het leek er wel wat op als
gevolg van het gebruik van oude en
oudere gebouwen en loodsen,
waarin alleen insiders wisten "wat
er in zat". Waartegenover stond,
dat wij een absolute klantenbinding
hadden en de zuinigheid met
's lands gelden juist omzetvermin-
dering deed nastreven.
Dat was natuurlijk ook met de ko
len het geval. Arsenaal was de ko-
lenleverancier van de vloot, waar
voor een officier van de marine
stoomvaartdienst, destijds de offi
cier MSD ie klasse A. Pezie, met
enig personeel aan de chef-Arse
naal was toegevoegd. De kolen kwa
men per schip en dat waren vrijwel
de enige grote zeeschepen, die de
zeeloods Jaarsma (ook schilder van
zeestukken, die sommigen wel
mooi vinden) binnengebracht. En
dan te bedenken dat in 1876, het
jaar dat het Noordzeekanaal in ge
bruik kwam, gemiddeld meer dan
negen nièt-oorlogsschepen per dag
de haven in- en/of uitgingen.
Heel primitief werd via de kolenstei-
ger over de dijk heen gelost en ook
weer geladen in de schepen. Het ge
schiedde met manden op kruiwa
gens over planken en loopbruggen
en bij de oorlogsschepen werd de be
manning er voor ingezet. Soms bij
z.g. oorlogskolenladen alle opvaren
den, inclusief de officieren. Uitge
zonderd waren de commandant, de
eerste officier, de dokter, de officier
van administratie en wat verplegers
en kokspersoneel. De luitenants ter
zee ie klasse reden niet, zij hielden
toezicht evenals de officieren van de
marine stoomvaartdienst dat deden
bij het stuwen in de ruimen door de
het kolenladen van een oorlogschip